آشنایی و تبحر در استفاده از تاکتیک‌های عبور از شکافهای یخچالی در پیمایش یخچال‌های طبیعی بسیار حیاتی است. احتمالاً شما هم عکس‌ها و فیلم‌هایی دیده‌اید که کوهنوردانی را در حین عبور از شکاف یخچال، از روی نردبان‌های فلزی و متصل به طناب ثابت نشان می‌دهند. این روش‌های عبور از شکاف‌ها و خندق‌ها، با وجود اینکه حقیقی هستند، اما متعلق به صعودهای تجاری و توریستی هستند که با چالش‌های صعود و پیمایش یخچال‌های طبیعی متفاوت هستند.
بعد از بررسی مفصل در سلسله مطالب پیمایش یخچال‌های طبیعی و مدیریت ریسک، که در آنها با یخچال‌های طبیعی کوهستانی آشنا شدیم، سپس با چالش‌ها و استراتژی‌ها، و بعد از آن با راه‌های مدیریت سطح خطر در پیمایش یخچال‌های کوهستانی و همچنین در مطلب دیگری با نحوه تقسیم و اتصال و حمل طناب در پیمایش یخچال‌های طبیعی آشنا شدیم، اکنون نوبت به بررسی تکنیک همطنابی در پیمایش یخچال‌های طبیعی و عبور از شکافهای یخچالی رسیده است. اگر هنوز فرصت مطالعه مطالب مربوط به پیمایش یخچال‌های طبیعی را نداشتید، شاید اکنون فرصت مناسبی باشد. خواندن این مطالب را به عنوان پیش‌نیاز این مقاله پیشنهاد می‌کنم.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
معضلی به نام شکاف و خندق و یخشار
شکافهای یخچالی از عوارض گسترده در یخچال‌های طبیعی کوهستانی و دره‌ای هستند که به‌طور گسترده و پیوسته حضور دارند. عبور از آنها، بنا به مورفولوژی دره یخچالی، اغلب مانند یک لابیرنت زمان‌بر، پیچیده و خطرناک است و گاهی نیز به‌طور باورنکردنی ساده به نظر می‌آید. از مهم‌ترین اقدامات تیم، به‌خصوص فرد پیشرو یا سرطناب، در پیمایش ایمن یخچال، پیدا کردن محل شکافهای پنهان و انتخاب مسیری ایمن از میان آنها و عبور ایمن تیم است. در بسیاری از یخچال‌ها، پیدا کردن مسیر ایمن ترکیبی از برنامه‌ریزی، تجربه و داشتن کمی شانس برای وجود مسیری از پیش پیمایش شده یا معین شده است.
شکافهای بزرگ و پهن با وجود اینکه به خوبی نمایان هستند، اما اغلب برای پیدا کردن پل برفی روی آنها زمان‌بر هستند. اما چالش اصلی عموماً شکافهای ریز و جوانی هستند که مانند شکافهای بزرگ نمایان نیستند. هنگامی که تیم در حال پیمایش روی یخچال است، باید به‌طور مداوم در پی یافتن شکافهای پنهان و نیمه‌پنهان باشند. فقط به این دلیل که یک شکاف دیده نمی‌شود، به معنای عدم وجود آن نیست. اگر در منطقه هستید، پس از برپایی کمپ پایه، یک گروه پیشرو را بفرستید تا اولین قسمت مسیر را در نور روز شناسایی کنند؛ این کار اغلب کمک مفیدی است در صرفه‌جویی زمان و پیشرفت و سرعت تیم در روز بعد و قبل از طلوع آفتاب.
پیمایش یخچال طبیعی یک کار تیمی است. اولین نفر به عنوان سرطناب وظیفه بررسی مقدماتی محیط، بررسی و ایجاد مسیر، ارزیابی مستمر سطح یخچالی و شناسایی خطرات و مسیری که باید از آنها اجتناب کند را دارد. سایر افراد تیم وظیفه حفظ و حراست یکدیگر، مخصوصاً پیشرو، را از آسیب دیدن در صورت سقوط در شکاف یخچالی و همچنین بالا کشیدن او را دارند. کل اعضای تیم به عنوان بخشی از یک سیستم حفاظتی باید با یکدیگر در تعامل کار کنند تا پیمایش به‌طور مؤثر و ایمن انجام شود و اتلاف وقت به حداقل ممکن برسد.
گزینه های عبور از شکاف در همطنابی
در صعودها و پیمایش‌های کوهنوردی غیرتجاری، امکان حمل و نصب پل و سازه‌های فلزی تقریباً وجود ندارد. و کوهنوردان بر اساس توانایی و امکانات فردی اقدام به صعود می‌کنند. در حین پیمایش یخچال‌های طبیعی، عبور از شکافهای طبیعی اجتناب‌ناپذیر است. برای این اقدام مهم، چندین گزینه برای عبور ایمن از میدان شکافهای یخی پیش پای کوهنوردان وجود دارد: دور زدن شکاف‌ها٫ عبور از روی پل برفی٫ فرود به داخل و صعود به طرف دیگر٫ ویا در موارد بسیار معدود و تنها در شرایط خاص، پرش از روی شکاف. تأکید من برای این مورد بر روی «در شرایط بسیار معدود» است. که در ادامههر کدام را بررسی میکنیم.
دور زدن شکاف یخچالی (The End Run)
عبور مستقیم از روی یک شکاف یخچالی به ندرت گزینه ترجیحی است. معمولاً امن‌ترین و مطمئن‌ترین محل عبور، جایی است که عرض شکاف کم میشود، اغلب نزدیک به انتهای آن. اما در پیمایش یخچال‌های کوهستانی، گاهی دور زدن این شکاف‌ها تا رسیدن به یک سطح مطمئن یا یک پل برفی محکم اجتناب‌ناپذیر است. ممکن است مجبور شوید صدها متر از کنار شکاف حرکت کرده و پس از عبور از آن، تنها کمتر از بیست متر پیشروی داشته باشید. این اغلب بهتر از مواجهه مستقیم با شکاف و سقوط در آن است.
در اواخر تابستان، زمانی که برف زمستانی تا سطح یخ ذوب شده است، ممکن است انتهای واقعی شکاف را ببینید. اما اگر برف‌های فصلی هنوز یخچال را پوشانده باشند، انتهای قابل مشاهده شکاف ممکن است انتهای واقعی آن نباشد. یک دور زدن گسترده انجام دهید و با دقت، قبل از عبور با تکنیک پروب یا بررسی از استحکام آن مطمئن شوید. به شکافهای مجاور نگاه کنید تا ببینید آیا یکی از آنها می‌تواند ادامه شکاف شما باشد؛ آیا ممکن است بتوانید از روی یک پل برفی عبور کنید.
نکاتی برای تشخیص شکاف‌ها
در حین پیمایش مراقب باشید و به دنبال خندق‌های فرورفته در برف «به اصطلاح شکم دادن» باشید آنها علامت خوبی هستند که نشان می‌دهند جاذبه برف را بر روی دهانه شکاف کشیده است. این ویژگی اصلی یک شکاف پنهان است. فرورفتگی‌ها به دلیل تفاوت کمی در درخشش، بافت یا رنگ قابل مشاهده هستند. نور کم زاویه صبح زود و اواخر بعد از ظهر این ویژگی را برجسته می‌کند. (فرورفتگی‌ها ممکن است در نور صاف مه یا در تابش شدید آفتاب بعد از ظهر قابل تشخیص نباشند و نیاز به اطلاعات اضافی برای تشخیص آنها از برخی فرم‌های ایجاد شده توسط باد دارند.)
پس از طوفان‌ها هوشیار باشید. برف جدید می‌تواند یک خندق فرورفته را پر کند و آن را با سطح اطراف مخلوط کند. (در مواقع دیگر، برف جدید می‌تواند خندق فرورفته را با ایجاد یک حفره از برف جدید که با مناطق اطراف از برف قدیمی تضاد دارد، آشکارتر کند.)
در مناطقی که شکاف‌ها شناخته شده هستند، مانند جایی که یخچال یک پیچ بیرونی می‌زند یا شیب افزایش می‌یابد، بسیار هوشیار باشید.
به طور منظم چشم‌های خود را به اطراف مسیر بچرخانید تا شکافهای باز در سمت چپ یا راست را بررسی کنید. شکاف‌ها می‌توانند نشانه‌ای از شکاف‌هایی باشند که زیر مسیر شما ادامه دارند.
به یاد داشته باشید که جایی که یک شکاف وجود دارد، اغلب بسیاری از آنها وجود دارند.
عبور از پل برفی (Snow Bridges)
اگر دور زدن یک شکاف یخچالی عملی نباشد، انتخاب بعدی عبور از روی پل برفی است. برف عمیق زمستانی که توسط باد سفت شده است، می‌تواند پلی بر روی شکاف ایجاد کند که تا فصل صعود تابستانی باقی بماند. پل‌های دیگر و مقاوم‌تر در واقع تنگه‌های نازکی بین دو شکاف هستند که پایه‌های آنها عمیقاً به بدنه یخچال امتداد دارند.
پل برفی را با دقت بررسی کنید و سعی کنید نمای جانبی آن را ببینید، قبل از اینکه به آن اعتماد کنید. در صورت شک، فرد سرطناب می‌تواند به آن نزدیک شود تا با تکنیک پروب آن را بررسی کند و از نزدیک نگاهی بیندازد، در حالی که کوهنورد دوم با طناب کشیده محکم ایستاده است تا در صورت احتمال شکست پل، از سقوط جلوگیری کند و آماده باشد در صورت نیاز به حالت توقف خودکار تغییر وضعیت دهد. پس از عبور فرد پیشرو، بقیه اعضای گروه دقیقاً در رد پای او حرکت می‌کنند و همچنین از حفاظتی که توسط طناب کشیده و محکم شده توسط کوهنورد نگه‌دارنده فراهم میشود، بهره‌مند می‌شوند.
(پروب) بررسی پل برفی: بررسی پل برفی تکنیکی است که اگر در حین پیمایش نفر پیشرو یک پل سست و یا شکاف پنهان و نیمه پنهان را پیدا کرد و نیاز داشتید که سطح و استحکام انرا بررسی کنید استفاده میشود.
دسته کلنگ برف و یخ را قدری جلوتر از پایتان در برف فرو کنید. کلنگ را به صورت عمودی نسبت به شیب نگه دارید و آن را با حرکت نرم در سطح یخ فرو کنید. اگر مقاومت در برابر فرو رفتن یکنواخت باشد، برف تا عمق تبر یکنواخت است. اگر مقاومت ناگهان کاهش یابد، احتمالاً یک حفره پیدا کرده‌اید. اگر مسیر باید در جهت این حفره ادامه یابد، با فرو کردن بیشتر کلنگ محدوده حفره را تعیین کنید. فرد پیشرو باید حفره را باز کرده و با میله‌ها و یا پرچم نشانه‌گذاری علامت‌گذاری کند.
ارزش بررسی به مهارت و تجربه کوهنوردان در تفسیر تغییراتی که در لایه‌های برف احساس می‌کنند، بستگی دارد. در چنین شرایطی یک بررسی‌گر کم تجربه ممکن است فکر کند که شفت کلنگش به یک حفره نفوذ کرده است، در حالی که فقط به یک لایه نرم‌تر از برف رسیده است.
تبر یخ یک پروب محدود است زیرا نسبتاً کوتاه است. کوهنورد پیشرو همچنین می‌تواند از یک باتوم کوهپیمایی و یا اسکی (با برداشتن سبد آن) که سبک‌تر، بلندتر و نازک‌تر از کلنگ است، برای بررسی‌های آسان‌تر و عمیق‌تر استفاده کند.
عبور از داخل شکاف
در موارد بسیار نادر و در یخچال‌های طبیعی پهناور، ممکن است با شکاف‌هایی با عرض بسیار زیاد روبرو شویم که روش دور زدن تا پیدا کردن پل برفی یا کم‌عرض‌تر شدن شکاف جواب ندهد یا بسیار زمان‌بر باشد. در این شرایط، با در نظر گرفتن ایمنی گروهی، کوهنوردان ممکن است مجبور شوند با پایین رفتن و عبور از کف شکاف، از طرف دیگر بالا بروند. این تاکتیک باید فقط توسط یک گروه قوی، کاملاً آموزش‌دیده و مجهز انجام شود. یک هشدار دیگر: عمق شکاف‌ها ممکن است سطح محکمی نداشته باشد. پس در عمق شکاف‌ها، به‌خصوص شکافهای جوان، کاملاً مراقب باشید. اگر کف شکاف فرو بریزد و یکی از افراد گروه به قعر کشیده شود، بقیه باید بتوانند کمک لازم را ارائه دهند.
پرش از شکاف Jumping
پریدن از یک شکاف یکی از خطرناکترین و کمترین تاکتیک‌های مورد استفاده برای عبور از شکاف است. اما گاهی اجتناب ناپذیر است. بیشتر پرشها از روی شکافهای کوچک گاهی ساده و عملی و کم خطر هستند. دقت داشته باشید قبل از برنامه‌ریزی برای یک جهش ناامیدانه، اطمینان حاصل کنید که همه گزینه‌های دیگر را بررسی کرده‌اید و حمایت مناسبی دارید.
در حالی که توسط طناب کشیده یا حمایت محکم شده‌اید، لبه واقعی شکاف را پیدا کنید. اگر نیاز به شروع دویدن برای پرش دارید، برف را برای پاگیری بهتر محکم کنید. یک کاپشن، دستکش و کلاه بپوشید؛ طناب و گره و هارنس و پروسیک‌ها را بررسی کنید؛ و مقدار لازم طناب را خارج از حمایت آزاد رها کنید. سپس با کلنگ در دست و در حالت توقف خودکار، برای کمک به توقف در لبه دیگر شکاف اماده باشید و سپس اقدام به پرش کنید.
هنگامی که فرد با ایمنی به طرف دیگر رسید، طناب به سمت دیگر متصل و فیکس میشود، بنابراین دیگر کوهنوردان پرش کمتر خطرناکی خواهند داشت.
از احتیاط کافی و عقل سلیم استفاده کنید اگر پرش از لب بلند یک شکاف به سمت دیگر و پائین دست انجام میشود. آسیب‌ها در یک پرش طولانی و سخت ممکن است رخ دهند. اگر واقعا چنین پرشی لازم است، پاها را کمی از هم جدا برای تعادل، زانوها را برای جذب شوک خم و تبر یخ را آماده برای توقف خودکار نگه دارید. مراقب باشید که کرامپون‌ها به گترها گیر نکنند. اما بدانید این پرشها بی خطر نیستند.
عبور ایمن از شکافهای یخچالی با ایجاد کارگاه موقت
در همطنابی هنگام عبور از شکافهای یخچالی، اعضای تیم با کنترل طناب اضافی و آماده شدن برای ترمز کردن، به حمایت از یکدیگر می‌پردازند. این روش غالباً برای متوقف کردن سقوط به درون شکاف یخچالی که مسطح و یا کم شیب هستند کافی است. اما در شیبهای بیشتر در توانایی خود برای ترمز کردن سقوط همطنابتان شک دارید، از کارگاه حمایت استفاده کنید. حمایت‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلف انجام شوند و بستگی به سطح یخچال و قوت کارگاه دارند.
تصور کنید تیمی در حال صعود از شیبی است و با شکاف یخچالی با پل برفی ضعیفی مواجه میشود. نفر اول به خوبی محافظت میشود چون هم‌طناب او در پایین شیب واقع شده است. کشیده شدن بدن به طرف بالا در خلاف جهت جاذبه دشوار است و یک سقوط در شکاف سریعاً متوقف میشود. اما عبور نفر دوم از روی شکاف خطر زیادی دارد، زیرا نیروی جاذبه در جهت عکس تلاش برای متوقف کردن سقوط عمل می‌کند. در این حالت، به حمایت برای نفر دوم نیاز است.
زمانی که به حمایت احتیاج دارید، سریع‌ترین و مطمئن‌ترین کارگاه یخ یا برف را ایجاد کنید که بتواند نیروی احتمالی را متوقف کند. همچنین به این نکته توجه کنید که در صورت سقوط همطنابتان چه اتفاقی خواهد افتاد. شاید مجبور شوید که موقعیت خود را به سیستم بالا کشیدن تغییر دهید، بنابراین بهتر است جزئی از کارگاه نباشید و حمایت را خارج از کارگاه انجام دهید. به این دلیل، حمایت با کفش، تبر یخ و بدن بدون کارگاه مناسب نیستند، مگر اینکه افراد کافی برای ایجاد یک کارگاه پس از متوقف کردن سقوط همطنابتان به همراه داشته باشید. اصول ایجاد کارگاه موقت را در مطلبی دیگر بررسی میکنیم.
تشکیل ستون مورب و یا Echelon Formation
الگوهای خاصی از شکافهای یخچالی مانع از رعایت قانون نگه‌داشتن طناب به صورت عمود بر شکاف‌ها می‌شوند. اگر مسیر به طوری است که باید به صورت موازی با شکاف‌ها حرکت کنید، گاهی اوقات استفاده از فرم ستون مورب مفید است: کوهنوردان کمی به سمت پهلو و پشت سر سرطناب، به صورت پله‌های پلکانی حرکت می‌کنند . این تشکیل در یخچال‌های پایدار و با شکافهای عمیق که محل شکاف‌ها مشخص است و خطر وجود حفره‌های پنهان کم است، ایمن‌ترین است. این روش یک جایگزین برای پیروی از ردپای پیشرو در میان یک شبکه از شکاف‌ها است که در آن حرکت به صورت تک‌خطی غیرعملی است. مهم: از حرکت به صورت ستون مورب در جایی که احتمال وجود شکافهای پنهان بالا است، خودداری کنید.مزایای تشکیل ستون مورب عبارت است از: کاهش خطر سقوط٫ افزایش دید و شناسایی خطرات٫ پیشگیری از ایجاد فشار اضافی بر لبه شکاف‌ها.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
همطنابی در پیمایش یخچال‌های طبیعی: تقسیم و اتصال و حمل طناب