جشنواره کلنگ طلایی کوهنوردی ، به زبان فرانسه Piolet d’or و یا An International Celebration of Grand Alpinism
یک جشنواره سالیانه ای است که اولین بار و تا به امروز توسط مجله کوهنوردی فرانسوی Montagnes و سازمان Groupe de Haute Montagne مشهور به GHM از سال ۱۹۹۲ هماهنگی و برگزار میشود و در طی آن به دستاوردهای مهم و شاخص کوهنوردی سال قبل پرداخته و در مراسم پایانی آن به فعالیتها و افراد انتخاب شده یک جایزه یا نماد مراسم یعنی کلنگ طلایی اعطا می شود.
بررسی و انتخاب و دریافت این نماد٫ بالاترین افتخار و جایزه در دنیای کوهنوردی محسوب میشود و گاهی نیز از آن به عنوان اسکار کوهنوردی یاد میشود.
هر ساله نامزدهای این رویداد توسط مجله Montagnes فرانسه و GHM انتخاب میشود. صعود برتر توسط هیات داوران متشکل از سردبیر مجله ، رییس GHM، برندگان سال قبل و سه عضو دعوت شده توسط GHM انتخاب خواهد شد.
از سال ۱۹۹۲ تا کنون ۳۲ دوره جشنواره کلنگ طلایی کوهنوردی برگزار شده و از میان چند صد برنامه شاخص تاکنون مجموعا ۵۹ برنامه به عنوان برنامه های شاخص معرفی شده‌اند.
نگاهی بر لیست برنامه های برگزیده جشنواره کلنگ طلایی فرانسه نشان از پراکندگی جغرافیایی صعودهای انجام شده و برگزیده دارد.
حدود ۷۵ درصد از صعودهای برگزیده کلنگ طلایی در ۳۲ سال گذشته در هیمالیای بزرگ یعنی هیمالیا٫ قراقروم٫ پامیر و هندوکوش انجام شده و ۲۵ درصد بقیه در آمریکای شمالی.
پراکندگی جغرافیایی صعودهای برگزیده کلنگ طلایی در کوههای جهان از سال ۱۹۹۲ -۲۰۲۳ عبارتند از:
- هیمالیا ۳۳ برنامه
- قراقروم ۱۱ برنامه
- آند ۶ برنامه
- آلاسکا ۳ برنامه
- پامیر ۱ برنامه
- چیونگای ۱ برنامه
- تیان شان۱ برنامه
- گرینلند ۱ برنامه
- راکی ۱ برنامه
- هندوکش ۱ برنامه
در ادامه این مطلب بطور جداگانه آمار پراکندگی این صعودها را بررسی میکنیم.
پینوشت شخصی: اگر صفحات و مقالات پیرامون جشنواره کلنگ طلایی را مرور کنیم٫ خیلی زود به کلمات آلپینیسم و آلپینیست برخورد میکنیم. که ممکن است برایمان سوال ایجاد کند٫ منظور از الپینیست و آلپینیسم چیست؟ در مورد تفسیر این عبارت میتوانیم ساعتها بحث و جدال کنیم. بحثی که خیلی زود تبدیل به یک بحث فلسفی میشود.
همین بحث فلسفی پیرامون کوهنوردی نیز در فارسی وجود دارد. کوهنوردی چیست و کوهنورد کیست؟
از همین روی توصیه میکنم خودمان را در این اقیانوس فلسفی گم نکنیم. شخصا آن را بر اساس تجارب شخصی چنین تعریف میکنم:
آلپینیسم برابر است با خالصترین تعریف از کوهنوردی. کوهنوردی اکتشافی و فنی در مناطق معمولا بکر و گاهی دست نخورده بر پایه اصول تکنیکهای کوهنوردی فنی (سنگ٫برف٫ یخ، درایتولینگ و اسکی کوهستان) و بر پایه اصول تعریف شده اخلاق کوهنوردی با بهره از «تاکتیک» سبک صعود آلپی (تاکتیک آلپی در مقابل تاکتیک محاصره ای) برای فعالیت های پیشگامانه و اکتشاف و بازگشایی مسیرهای نو در کوهستان‌های جهان.
آلپینیست برابر است با فرد کوهنوردی که به فنون و تکنیکهای کوهنوردی فنی (سنگ٫برف٫ یخ، درایتولینگ و اسکی کوهستان) اشراف کامل دارد و بر پایه اصول تعریف شده اخلاق کوهنوردی و با بهره از «تاکتیک» صعود به سبک آلپی و بر اساس توانایی و مسئولیت شخصی از آموزه‌ها و تجارب شخصی خود در اکتشاف و بازگشایی راهها و مسیرهای نو در مناطق کوهستان‌های جهان و گاهی تاکنون دست نخورده فعالیت میکند.
هدف برگزارکنندگان کلنگ طلایی نکوداشت فعالیت های شاخص کوهنوردان فنی در کوهنوردی فنی به سبک آلپی است و نه ایجاد رقابت میان آنان.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
معیارهای کلنگ طلایی
در کوهنوردی مدرن سبک و نحوه صعود بر رسیدن به خود هدف ارجحیت دارد. صعود باید از سطح فنی بالا و اصالت هدف (مثلاً اولین صعود) برخوردار باشد. خودکفا بودن در حین برنامه از موارد اصلی برای دریافت کلنگ طلایی کوهنوردی است که با استفاده از سبک آلپاین همراه است این یعنی مستلزم داشتن مهارت های خاص کوهنوردی است. استفاده از راهنماهای کوهستانی، باربران ارتفاعات منتفی است. طناب ثابت، اکسیژن کمکی و مواد دوپینگ در این صعودها مجاز نیست.
این جایزه با توجه با نامش به مقایسه صعودهای آلپی در کوههای جهان می پردازد.
نکته بسیار مهم این است که صعودهای اسپرت یا اکسپدیشنها در معیارهای انتخاب این جایزه مطرح نیستند و جایی ندارند.
معیارهای این جایزه عبارتنند از:
- سبک صعود و تعهد به اصول صعود سبکبار،
- نوآوری در صعود،
- سطح پایبندی و خوداتکایی
- بحث فنی و اصالت صعود(خالص بودن صعود، عدم بارگزاری پیش از صعود…سطح توانایی فنی برای اتمام برنامه)،
- احترام به کوهها،
- احترام به طبیعت.
- پایبند بودن به ارزش های اخلاقی
- احترام به جامعه محلی،
- حفظ محیط زیست
- و اعتقاد به روح واقعی ورزش کوهنوردی نکات تعیین کننده داوران برای انتخاب برندگان این جایزه کوهنوردی است.
انتخاب برندگان بالقوه و همچنین شرایط اعطای جایزه از یک اخلاق سختگیرانه پیروی می کند که مطابق با ارزش های بنیادی GHM است. سطح فنی بالا و تعهد مطمئناً معیارهای اصلی را تشکیل می دهد که اعضای GHM به آن بسیار وابسته هستند.
اصالت در انتخاب هدف و ماهیت مبتکرانه نحوه انجام صعود از عناصر مهم اعطای جایزه میباشد.
تمرین آلپینیسم در تکامل دائمی صعودها مؤثر است و این بُعد را نباید فراموش کرد.
احترام به کوه هایی که ما را احاطه کرده اند، زیبایی حرکت و روحیه بالا صعود از آن کوه ها نیز از شرایط اولیه اهدای جایزه به شمار می رود. در واقع نمی‌توانیم قله‌هایی را که به نام سبک کوهنوردی مخرب مثله شده‌اند، بدون تغییر عمیق روحیه این فعالیت به نسل‌های آینده منتقل کنیم.
آمار پراکندگی جغرافیایی
نگاهی بر لیست برنامه های برگزیده جشنواره کلنگ طلایی فرانسه نشان از پراکندگی جغرافیایی صعودهای انجام شده و برگزیده دارد.
حدود ۷۵ درصد از صعودهای برگزیده کلنگ طلایی در ۳۲ سال گذشته در هیمالیای بزرگ یعنی هیمالیا٫ قراقروم٫ پامیر و هندوکوش انجام شده و ۲۵ درصد بقیه در آمریکای شمالی.
پراکندگی جغرافیایی صعودهای برگزیده کلنگ طلایی در کوههای جهان از سال ۱۹۹۲ -۲۰۲۳ عبارتند از:
- هیمالیا ۳۳ برنامه
- قراقروم ۱۱ برنامه
- آند ۶ برنامه
- آلاسکا ۳ برنامه
- پامیر ۱ برنامه
- چیونگای ۱ برنامه
- تیان شان۱ برنامه
- گرینلند ۱ برنامه
- راکی ۱ برنامه
- هندوکش ۱ برنامه
همچنین این صعودهای برگزیده کلنگ طلایی در کوههای ۱۰ کشور انجام شده‌اند.
- نپال ۱۶٬۵ برنامه
- پاکستان ۱۵ برنامه
- هند ۱۱ برنامه
- چین ۴ برنامه
- شیلی ۳٫۵ برنامه
- امریکای ۲ برنامه
- کانادا ۲ برنامه
- آرژانتین ۱٬۵ برنامه
- قرقیزستان ۱ برنامه
- گرینلند ۱ برنامه
- پرو ۱ برنامه
*عدد نیم ناشی از احتساب برنامه های انجام شده روی خط مرزی دو کشور است.
مناقشه ها پیرامون کلنگ طلایی
به دلیل ماهیت غیرقابل سنجش دستاوردهای کوهنوردی، و تفاسیر متفاوت “آلپینیسم” و “احترام به کوهستان”، بحث و جدل پیرامون این جایزه وجود دارد. بطور مثال جوایز سالهای ۱۹۹۷ و ۲۰۰۵ به دلیل تکمیل صعودها به سبک “محاصره ای”، وصرف زمان زیاد برای صعود و جا گذاشتن وسایل توسط دریافت کننده جایزه مورد انتقاد قرار گرفت.
این جایزه در سال ۱۹۹۸ به یک تیم روسی برای اولین صعود به رخ غربی ماکالو تعلق گرفت که طی آن دو عضو تیم جان باختند. مارمیر در آن سال هیئت منصفه را ترک کرد و توضیح داد که «تصمیم هیئت منصفه یک فاجعه واقعی بوده است».
در سال ۲۰۰۵ یان پارنل از نامزدی انصراف داد. آلساندرو بلترامی، رولاندو گاریبوتی و ارمانو سالواترا نیز درسال ۲۰۰۶ به خاطر اولین صعود احتمالی رخ شمالی سره توره انصراف دادند. در سال ۲۰۰۸ نیز گاریبوتی از هیات ژوری درخواست کرد که اولین تراورس سره توره که توسط وی و کولین هاولی انجام شده بود را در نظر نگیرند. مارکو پریزل در سال ۲۰۰۷ روی صحنه از دریافت جایزه خود اجتناب کرد تا مخالفت خود را با جریان مد روز یعنی رقابت در رشته کوهنوردی ابراز کند.
برخی از برندگان کلنگ طلایی کوهنوردی
توجه فرمایید این لیست کامل نمیباشد و فقط به تعدادی از برنامه ها و نامها اکتفا شده است. برای دیدن لیست کامل به سایت اینترنتی کلنگ طلایی کوهنوردی مراجعه فرمائید.
- ۱۹۹۲ آندره استرنفل و مارکو پریزل، اسلونی، صعود ستون جنوبی کانگچنجونگا
- ۱۹۹۳ میشل پیولا و وینست اسپرونگلی، صعود رخ شرقی توره جنوبی پاتاگونیا
- ۱۹۹۴ صعود جوانان آلپاین کلاب فرانسه در پامیر
- ۱۹۹۵ فرانکوس مارسینی و اندی پارکین، مسیر جدید سره توره
- ۱۹۹۷ توماس هومار و ونجا فارلن، مسیر جدید در آمادابلام
- ۱۹۹۸ تیمی از روسیه برای اولین صعود از رخ غربی ماکالو
- ۱۹۹۹ اندرو ارگلر و آتول ویمپ صعود مستقیم تالایی ساگار
- ۲۰۰۰ لیونل دادت و سباستین فویساس، صعود رخ جنوب شرقی سوزنی بورکت
- ۲۰۰۱ توماس هوبر و ایوان ولفبرای اولین صعود ستون مستقیم شیولینگ
- ۲۰۰۲ والری بابانوف برای اولین صعود انفرادی مرو ،مرکزی
- ۲۰۰۳ میک فالر و پل رامسدن برای مسیر جدید در سیگونیانگ در چین
- ۲۰۰۴ والری بابانوف و یوری کوشلنکو برای صعود جبهه جنوبی نوپتسه
- ۲۰۰۵ تیم روسیه به سرپرستی آلکساندر ادینسو برای اولین صعود مستقیم دیواره ژانو
- ۲۰۰۶ استیو هاوس و وینس اندرسون برای صعود سبکبار رخ ستبر روپال در نانگاپاربات
- ۲۰۰۷ مارکو پرزیلج و بوریس لورنچیچ، برای اولین صعود ستون شمال غربی چومولاری
- ۲۰۰۸ در این سال این مراسم برگزار نشد. برگزار کنندگان تصمیم به بازبینی فرآیندها گرفتند
- ۲۰۰۹ اولی اشتک و سیمون آنت ماتن برای اولین صعود به تنکامپوچه(۶۵۰۰متر) به سبک آلپی. کازویا هیراده و کی تانیگوچی برای اولین صعود به رخ جنوب غربی کمت(۷۷۵۶ متر) به سبک آلپی. فومیتاکا ایچیمارو، یاسوکه ساتو و کازوکی آمانو برای یک مسیر جدید در کالانکا(۶۹۳۱ متر،هند).
- ۲۰۰۹ والتر بوناتی، کلنگ طلایی دوران
- ۲۰۱۰ دنیس اوربکو و بوریس ددشنکو برای یک مسیر جدید در رخ جنوب غربی چوآیو. جد براون و کایل دمپسفر برای اولین صعود رخ غربی ژولیان در چین
- ۲۰۱۰ رینهولد مسنر، کلنگ طلایی دوران اهدا شد
- ۲۰۱۱ یاسوشی اوکادا و کاتسوکا یوکویاما برای صعود رخ جنوب شرقی در مونت لوگان. سین ویلانوا، نیکولاس و الویر فاورس، بن دیتو و باب شپتون برای صعود دیواره های بزرگ گرین لند.
- ۲۰۱۱ داگ اسکات، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۲ مارک ریچی، استو سونسون و فردی ویلکینسون برای اولین صعود ساسار کانگری ۲(۷۵۱۸متر). نج مارسیس و لوکا استرازر برای صعود به کی۷ غربی(۶۶۱۵ متر).
- ۲۰۱۲ روبرت پاراگوت، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۳ در این سال یک حرکت متفاوت انجام شد. همه کاندیداها شایسته دریافت کلنگ طلایی شناخته شدند. صعود ستون جنوبی کیاشار در نپال. صعود شیوا. تیغه شمال شرقی موزتاق تاور. رخ شمالی و مسیر جنوب شرقی اوگر یک. رخ جنوب غربی کمت. مسیر مازنو در نانگاپاربات.
- ۲۰۱۳ کورت دیمبرگر، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۴ صعود انفرادی رخ جنوبی آناپورنا توسط اولی اشتک. صعود رخ غربی کی۶ در پاکستان.
- ۲۰۱۴ اشتک ، ولستد ، اسلاوینسکی برندگان ۲۰۱۴
- ۲۰۱۴ جان راسکلی، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۵ رخ جنوب غربی تامسرکو(۶۶۲۳ متر). رخ شمالی هاگشو توسط آلچ چزن، لوکا لیندیچ، مارکو پرزلیج. تراورس فیتزروی توسط آلکس هانولد و تامی کالدول.
- ۲۰۱۵ کریس بانینگتون، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۶ ستون شمال-شمال غربی تالونگ(۷۳۴۸ متر). اولین صعود به گیو دینگ(۶۵۷۱ متر). ستون شمال غربی سره پارون(۲۵۵۰ متر). رخ غربی کیشتوار(۶۱۷۳ متر)
- ۲۰۱۶ ویتک کورتیکا، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۷ رخ شمالی نیانچن(۷۰۴۶ متر). رخ شمالی تالایی ساگار(۶۹۰۴ متر)
- ۲۰۱۷ جف لوُ، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۸ مسیر جدید در رخ جنوب غربی گاشربروم یک. رخ شمال شرقی شیسپار. رخ جنوبی نوپتسه نوپ ۲(۷۷۴۲ متر).
- ۲۰۱۸ آندرژ استرمفل، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۱۹ کریستوف ویلیچکی ، کلنگ طلایی دوران.
- ۲۰۲۰ کاترین دستیول ، کلنگ طلایی دوران
- ۲۰۲۳
- ـ آلیک برگ (کانادا) و کوونتین روبرتس (کانادا) برای اولین صعود از رخ جنوب-جنوب شرقی جیری شانکا (۶۰۹۴ متر) واقع در پرو،
- – پل رمزدن و تیم میلر (بریتانیا) برای گشایش مسیر ۱۳۰۰ متری زیبا روی سوزنی جوگال اسپیر (۶۵۶۳ متر) واقع در هیمال نپال
- -کریستوف اوژیه، ویکتور سوسد و ژروم سولیوان (فرانسه) گشایش مسیر ( ۱۶۰۰ متر) بروی رخ جنوبی و بخش بالایی خطالرس غربی٫ پومری چیش شرقی ( ۶۸۵۰ متر )،
- جُرج لوُ برای یک عمر دست آورد مهم
- جایزه ویژه هیئت داوران این سال همچنین تقدیر ویژه‌ای داشتند از تیم گشایش کننده مسیر ویا سدنا (via sedna) اعضای این تیم عبارت بودند از کاپوچین کوتیاوکس(فرانسه)٫ کارو نورث(سوئیس) و نادیا رویو (اسپانیا)
جشنواره صعودهای برتر در ایران
در ایران نیز مراسم و جشنواره مشابه ای با نام جشنواره صعودهای برتر با هدف ارتقا سطح کیفی و کمیتی صعودهای داخل ایران هر ساله برگزار میشود. اگر مایل هستید در مورد جشنواره صعودهای برتر در ایران بیشتر بدانید نظرتان را به این مقاله جلب میکنم.
شاید لازم باشد که عنوان کنم در مورد تمامی ده جشنواره صعود های برتر در ایران مطالب گسترده‌ای آماده کردم که نظرتان را به آنها نیز جلب میکنم.
مطلب پیشنهادی: مرور جشنواره صعودهای برتر در ایران
گردآوری امیر سعید احمدی
