هارنس کوهنوردی از چه اجزا و بخش‌هایی تشکیل شده است؟ چه ساختاری دارد که آن را به یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایمنی فردی در کوهنوردی فنی تبدیل کرده و نقشی اساسی در حمایت، توزیع فشار و جذب شوک ناشی از سقوط و همچنین اتصال ایمن به سیستم‌های حمایتی ایفا می‌کند؟
در این مطلب، ساختار و اجزای اصلی هارنس کوهنوردی را بررسی کرده و نقش هر بخش در توزیع نیرو و افزایش ایمنی را توضیح می‌دهیم تا به پاسخ این پرسش‌ها برسیم. همچنین این مطلب پیش روی ادامه‌ای بر مطلب “هارنس کوهنوردی چیست؟” است که در آن تعریف، اهمیت، انواع هارنس و نکات مهم بررسی شده است. اگر هنوز آن مقاله را مطالعه نکرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا نگاهی به آن بیندازید تا درک بهتری از این بخش داشته باشید.
اما پیش از شروع، بیایید مروری داشته باشیم بر اینکه هارنس کوهنوردی، که گاهی به آن هارنس سنگ‌نوردی نیز گفته می‌شود، اصولاً چیست؟
تعریف هارنس کوهنوردی
هارنس کوهنوردی (Climbing Harness) ابزاری ایمنی فردی (PSA) است که برای اتصال سریع و ایمن فرد به سیستم‌های حمایتی و طناب صعود یا فرود، توزیع فشار و جذب شوک ناشی از سقوط، حمل ابزارهای ضروری و افزایش راحتی و ایمنی در شاخه‌های مختلف کوهنوردی فنی مانند صخره‌نوردی، دیواره‌نوردی، یخ‌نوردی، غارنوردی و دره‌نوردی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این وسیله همچنین در برخی از ورزش‌های آبی و هوایی کاربرد دارد.
وظایف هارنس
- توزیع فشار و شوک ناشی از سقوط بر روی بدن، به‌ویژه در اندام‌های تحتانی، حفظ تعادل نسبی کاربر و جلوگیری از فشار بیش‌ازحد به نقاط حساس.
- ایجاد امکان حرکت ایمن در هنگام صعود یا فرود، متناسب با طراحی ارگونومیک هارنس.
- حمل و دسترسی سریع به ابزارهای صعود و فرود، کاهش فشار ناشی از حمل تجهیزات و ایجاد راحتی و آزادی عمل نسبی هنگام فعالیت.
اجزای هارنس کوهنوردی
هارنس از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که هرکدام وظایف خاصی را بر عهده دارند:
۱. کمربند اصلی (Waist Belt)
کمربند اصلی، بخش مرکزی هارنس کوهنوردی است که دور کمر بسته می‌شود و با همکاری نقاط اتصال دوتایی و حلقه‌های ران، نیروی سقوط را توزیع می‌کند. این کمربند، مانند سایر اجزای هارنس، معمولاً از نایلون یا پلی‌استر مقاوم در برابر سایش ساخته می‌شود و برای افزایش راحتی، پدگذاری داخلی دارد.
بسته به نوع کاربری، کمربند ممکن است یک یا دو سگک تنظیم داشته باشد. مدل‌های پهن‌تر، که برای دیواره‌نوردی طراحی شده‌اند، فشار بیشتری را تحمل کرده و در صعودهای طولانی راحتی بیشتری فراهم می‌کنند. در مقابل، کمربندهای باریک‌تر در هارنس‌های صخره‌نوردی اسپرت، وزن کمتری دارند و آزادی حرکت بیشتری را ارائه می‌دهند.
۲. حلقه‌های ران (Leg Loops)
حلقه‌های ران نقش مهمی در توزیع وزن بدن دارند و همراه با کمربند اصلی، فشار ناشی از سقوط یا آویزان شدن را بین کمر و پاها پخش می‌کنند. طراحی این بخش از هارنس به‌گونه‌ای است که از وارد شدن فشار به شکم و دیافراگم جلوگیری کرده و راحتی بیشتری را برای کاربر فراهم می‌سازد.
این حلقه‌ها بسته به نوع هارنس، دارای ویژگی‌هایی مانند پدگذاری داخلی برای افزایش راحتی، سگک‌های قابل تنظیم برای تناسب بهتر و بندهای کشسان برای تثبیت موقعیت هستند. در هارنس‌های ورزشی، حلقه‌های ران سبک‌تر و باریک‌تر طراحی شده‌اند، درحالی‌که در مدل‌های دیواره‌نوردی و یخ‌نوردی، ساختار آن‌ها پهن‌تر و مقاوم‌تر است تا فشار تجهیزات سنگین را بهتر تحمل کنند.
برای حفظ ایمنی، تنظیم صحیح حلقه‌های ران ضروری است. همچنین، هرگونه آسیب یا سایش در این بخش باید مورد بررسی قرار گیرد و در صورت نیاز، تعویض شود.
۳. سگک‌ها (Buckles)
سگک‌ها یکی از اجزای مهم هارنس هستند که وظیفه ثابت نگه‌داشتن بندهای کمربند و حلقه‌های ران را پس از تنظیم بر عهده دارند. این قطعات به تناسب بهتر هارنس با بدن کاربر کمک کرده و از لغزش یا شل شدن بندها جلوگیری می‌کنند. طراحی سگک‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه بر تضمین ایمنی، آزادی حرکت کاربر را نیز حفظ کند.
در هارنس‌های مخصوص صعودهای ورزشی، حلقه‌های ران معمولاً فاقد سگک تنظیم هستند تا وزن کلی هارنس کاهش یابد و آزادی حرکت افزایش پیدا کند. در مقابل، هارنس‌های دیواره‌نوردی به سگک‌های تنظیم قوی مجهز هستند که امکان تطبیق بهتر با شرایط مختلف را فراهم می‌کنند. همچنین در هارنس‌های یخ‌نوردی و اسکی تورینگ، سگک‌های تنظیم با طراحی قفل خودکار دو قسمته (نر و ماده) به کوهنوردان این امکان را می‌دهند که هارنس را بدون نیاز به درآوردن کرامپون یا دیگر تجهیزات پا، به‌راحتی باز یا تنظیم کنند.
انواع سگک‌ها:
- سگک‌های قفل خودکار: این نوع سگک به کاربر اجازه می‌دهد بند را به‌راحتی تنظیم کرده و دو سر بند را با قفل خودکار نر و ماده به هم متصل کند. برخی مدل‌ها دارای آهنربا در قسمت نر و ماده هستند که فرآیند بستن سگک را سریع‌تر و ایمن‌تر می‌کند. این مدل بیشتر در هارنس‌های مدرن و حرفه‌ای استفاده می‌شود و احتمال خطای کاربر در تنظیم آن کمتر است.
- سگک‌های معمولی: این نوع سگک‌ها در انتهای تسمه‌های کمربند و حلقه‌های ران قرار دارند. برای جلوگیری از باز شدن ناخواسته، بند باید از داخل حلقه اول و دوم سگک عبور کرده و انتهای آن دوباره با دوخت انتهایی (Double-Back) تثبیت شود. در مدل‌های قدیمی‌تر که این دوخت انتهایی وجود نداشت، کاربران موظف بودند بند را با دقت از حلقه‌های سگک عبور دهند، و عدم رعایت این نکته می‌توانست منجر به حوادث جدی، به‌ویژه هنگام سقوط، شود.
۴. حلقه حمایت (Belay Loop)
حلقه حمایت قوی‌ترین بخش هارنس است و برای اتصال ابزار حمایت، فرود و برخی تجهیزات صعود استفاده می‌شود. این حلقه حمایت از تسمه‌ای مقاوم با دوخت‌های مستحکم ساخته شده است و در مقایسه با سایر قسمت‌های هارنس، توانایی تحمل بار و فشار بیشتری دارد. حلقه حمایت از میان نقاط اتصال دوتایی (Tie-In Points) در کمربند اصلی و حلقه‌های ران عبور کرده و به توزیع بار بین این بخش‌ها کمک می‌کند.
کارابین ابزار حمایت و فرود، ابزارهایی مانند کرول یا کارابین اتصال طناب حمایت در هنگام صعود، به این حلقه متصل می‌شوند. گره زدن مستقیم طناب حمایت به حلقه حمایت هارنس یا اتصال آن با کارابین، باعث تغییر مرکز ثقل بدن می‌شود. این تغییر، در صورت سقوط کنترل‌نشده، تعادل کاربر را برهم می‌زند و او را در وضعیت خطرناکی مانند سر و ته شدن قرار می‌دهد.
۵. نقاط اتصال دوتایی (Tie-In Points)
نقاط اتصال دوتایی در قسمت جلوی کمربند اصلی و انتهای تسمه‌های ران قرار دارند و نقشی اساسی در توزیع بار بین این دو بخش ایفا می‌کنند. حلقه حمایت (Belay Loop) از میان این نقاط عبور کرده و همراه با آن‌ها، فشار ناشی از سقوط را میان کمربند و حلقه‌های ران به‌طور متعادل توزیع می‌کند.
این نقاط همچنین محل عبور طناب حمایت هستند که معمولاً با گره هشت تعقیب به هارنس متصل می‌شود. طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای است که هنگام صعود یا سقوط، وزن کاربر را میان کمربند و حلقه‌های ران پخش کرده و از تمرکز بیش‌ازحد نیرو در یک نقطه جلوگیری کند.
در طراحی‌های مدرن، این نقاط به نحوی تقویت شده‌اند که از حرکت ناخواسته و چرخش بدن هنگام سقوط جلوگیری کرده و نیروهای وارده را طبق استانداردهای ایمنی بین کمربند و حلقه‌های ران توزیع کنند. در هارنس‌های دیواره‌نوردی، لایه‌های مقاوم‌تر این نقاط را تقویت کرده‌اند تا فشارهای مکرر را بهتر تحمل کنند، درحالی‌که در هارنس‌های ورزشی، مواد سبک‌تر برای کاهش وزن به کار رفته‌اند.
۶. حلقه‌های ابزار (Gear Loops)
حلقه‌های ابزار روی کمربند اصلی قرار گرفته‌اند و برای حمل تجهیزات صعود و فرود مانند کارابین، ابزارهای حمایت و فرود، پیچ یخ، کیل، فرند و سایر ابزارهای فنی طراحی شده‌اند. در بیشتر هارنس‌ها، بسته به نوع کاربری، این حلقه‌ها را بین ۴ تا ۶ عدد و به‌صورت متقارن در دو طرف کمربند قرار می‌دهند تا تعادل حفظ شده و دسترسی به تجهیزات آسان‌تر باشد. این حلقه‌ها توان تحمل وزنی بین ۵ تا ۱۰ کیلوگرم را دارند.
در هارنس‌های دیواره‌نوردی و یخ‌نوردی، تعداد حلقه‌های ابزار را افزایش داده‌اند تا امکان حمل تجهیزات اضافی برای مسیرهای طولانی فراهم شود. برخی مدل‌ها دارای طراحی ویژه‌ای هستند که به کاربر اجازه می‌دهد ابزارهای خود را به‌صورت منظم و دسته‌بندی‌شده مرتب کند. در مقابل، هارنس‌های صخره‌نوردی اسپرت با تعداد حلقه‌های کمتر طراحی شده‌اند تا وزن سبک‌تر و آزادی حرکت بیشتری را فراهم کنند.
۷. حلقه نصب طناب ارتباطی (Haul Loop)
حلقه نصب طناب ارتباطی معمولاً در پشت کمربند اصلی قرار دارد و برای اتصال طناب‌های کمکی یا ابزارهای جانبی مانند کیسه پودر استفاده می‌شود. این حلقه قادر به تحمل بار یا جذب شوک نیست و نباید برای حمایت از وزن کاربر استفاده شود. این حلقه تنها برای حمل تجهیزات سبک و نگهداری طناب‌های اضافی طراحی شده است.
۸. بندهای کشسانی (Elastic Straps)
حلقه‌های ران به کمک نقاط اتصال دوتایی (Tie-In Points) و حلقه حمایت (Belay Loop) به کمربند اصلی متصل می‌شوند. برای جلوگیری از افتادگی این حلقه‌ها و ثابت نگه‌داشتن آن‌ها، دو بند کشسان بین کمربند و حلقه‌های ران تعبیه شده‌اند.
ویژگی کشسانی این بندها باعث افزایش آزادی حرکت کوه‌نورد در حین فعالیت می‌شود. برخی مدل‌های هارنس این بندها را با قابلیت تنظیم طراحی کرده‌اند و اتصال آن‌ها از طریق قلاب‌های نر و ماده انجام می‌شود. در برخی مدل‌ها، امکان جدا کردن این بندها نیز وجود دارد تا کوه‌نورد بتواند در شرایط ضروری، مانند انجام امور شخصی، بدون نیاز به باز کردن کامل هارنس، آن‌ها را باز کند.
نکات مهم در انتخاب اجزای هارنس
هنگام انتخاب هارنس، باید موارد زیر را در نظر گرفت:
- تناسب سایز و تنظیم‌پذیری: کمربند و حلقه‌های ران باید متناسب با بدن باشند.
- وجود سگک‌های مناسب: سگک‌های خودکار برای راحتی بیشتر توصیه می‌شوند.
- حلقه‌های ابزار کافی: تعداد حلقه‌های ابزار باید متناسب با نوع فعالیت و حجم تجهیزات مورد نیاز انتخاب شود.
- پدگذاری مناسب: برای افزایش راحتی در استفاده‌های طولانی‌مدت.
جمع‌بندی
هارنس کوهنوردی نه‌تنها وسیله‌ای برای اتصال به طناب است، بلکه نقش مهمی در حفظ ایمنی و راحتی کوه‌نورد دارد. آشنایی با اجزای آن به شما کمک می‌کند تا بهترین مدل را متناسب با نیازهای خود انتخاب کنید. در مقاله بعدی، انواع هارنس‌های کوهنوردی را بررسی خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که کدام مدل برای فعالیت‌های مختلف مناسب‌تر است.
مجموعه مقالات مرتبط با هارنس کوهنوردی شامل سه بخش اصلی است:
- هارنس کوهنوردی چیست؟ (تعریف، اهمیت و کاربردها)
- هارنس کوهنوردی و اجزای آن (بررسی ساختار و عملکرد اجزا)
- انواع هارنس کوهنوردی (دسته‌بندی و کاربردها)
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
