مدیریت سطح خطر در پیمایش یخچال‌های کوهستانی یکی از توانایی‌ها و تجربیات مهمی است که کوهنوردان در حین فرایند آموزشی کوهنوردی فنی خود با آن آشنا می‌شوند و آموزش می‌بینند.
در پیمایش و صعود اغلب یخچال‌ها، کوهنوردان با مجموعه‌ای از خطرات مانند سقوط به درون شکاف‌ها، یخچال‌ها، خندق‌ها و آسیاب‌های یخچالی، یا سقوط از بلندی در صورت برفی یا یخی بودن شیب، روبرو می‌شوند. اساسی‌ترین سیستم حفاظتی در مقابل خطر شکاف‌های یخچالی عبارت است از متصل شدن توسط طناب، حرکت کردن با هم، آماده بودن برای ترمز کردن در صورت سقوط به درون شکاف یخچالی و بیرون آوردن همطناب سقوط کرده از شکاف.
در بسیاری موارد، خطر سقوط در شکاف‌های یخچالی پنهان و خطر سقوط از شیب یخی هم‌زمان پیش می‌آید. اغلب اولین راه حلی که به ذهن می‌رسد، اتصال افراد تیم با طناب حمایت است. اما این همیشه انتخاب هوشمندانه و کارآمدی نیست، زیرا به عوامل متغیر بسیاری وابسته است.
مدیریت این متغیرها نیازمند انعطاف‌پذیری تکنیک، توانایی تغییر کارآیی از یک استراتژی به استراتژی دیگر و شناخت خطر در هر لحظه است. در ادامه، این عوامل متغیر را بررسی میکنیم و در پایان، جدول راهنمای مشخص کردن سطح خطر هنگام پیمایش را بررسی میکنیم.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
در حمایت طناب یا بدون آن؟
اجازه بدین سوال اصلی را مجددا طرح کنم. بهترین انتخاب هنگام پیمایش یخچال طبیعی کدام است؟ در حمایت و اتصال به طناب یا بدون طناب؟ برای پاسخ به این سوال باید به این نکته توجه کنیم که خطر شکاف‌های یخچالی پنهان بر روی یخچال‌های طبیعی بسیار متغیر است. این تغییرپذیری همچنین در مورد خطر سقوط نیز صدق می‌کند. برآورد واقع‌گرایانه از این خطرات می‌تواند شرایطی را ایجاد کند که در آن حرکت بدون طناب بر روی یخچال توجیه‌پذیر یا حتی قابل ترجیح باشد، علی‌رغم اینکه این امر عادی نیست. تصمیم‌گیری در مورد اینکه کی، کجا، چگونه و آیا از طناب استفاده شود بستگی به شرایط برف، فصل، حالت برنامه و اندازه و پیچیدگی یخچال دارد.
بحث کامل درباره خطرهای شکاف‌های یخچالی بدون اشاره به خطر سقوط به درون شکاف یخچالی حتی در زمانی که به طناب متصل باشید، ناقص خواهد بود. سقوط به درون شکاف یخچالی نیاز به هم‌نوردانی خوب و آموزش‌دیده دارد که بتوانند در صورت سقوط هم‌طنابشان به درون شکاف به‌صورت کارآمد، ترمز کرده و امدادرسانی کنند. هنگام سقوط در شکاف یخچالی، احتمال آسیب‌دیدگی برای تمامی افراد متصل به طناب بالاست، حتی اگر هر کدام از اعضای تیم بتوانند به‌طور کامل در این مواقع با طناب کار کنند. تبر یخ و کرامپون‌ها می‌توانند باعث جراحت شوند و یا تکه‌های بزرگ کنده شده از پل‌های برفی می‌توانند با فرد سقوط کرده برخورد کنند. بنابراین، اولین اقدام در جهت ایمنی، اجتناب از شکاف‌های یخچالی است و نه تنها اتکا به استفاده از طناب و وسایل حفاظتی.
مهم‌ترین مهارت در پیمایش یخچال‌های طبیعی، شناسایی شکاف‌های یخچالی است. در حین آموزش و کسب مهارت‌های پیمایش با طناب و آموزش امداد و نجات از شکاف یخچالی، سعی کنید مهارت شناسایی شکاف‌های یخچالی را بیاموزید و کامل کنید. در این صورت، احتمالاً هرگز نیازی به استفاده از مهارت‌های امداد خود در این مناطق نخواهید داشت.
خطر سقوط در شکاف یا شیب‌های تند
متأسفانه، مدیریت خطر سقوط بر روی سطح شیب‌دار با مدیریت خطر شکاف‌های یخچالی یکسان نیست. برای مدیریت خطر شکاف‌های یخچالی، اعضای تیم باید به یکدیگر متصل شوند و فواصل مناسبی را حفظ کنند. در مقابل، بهترین راه برای مدیریت سقوط روی شیب‌های تند، حمایت هر صعود کننده به صورت تکی یا با استفاده از طناب کوتاه است. با توجه به تغییر احتمال وقوع این دو نوع خطر، انعطاف‌پذیری و آمادگی برای تغییر استراتژی بسیار مهم است.
به عنوان مثال، زمانی که در حال عبور از شیبی تند در بالای شکاف یخچالی قابل رویت هستید، خطر سقوط بسیار جدی است و ممکن است مجبور شوید از حمایت با طناب کوتاه استفاده کنید. پس از عبور از شیب تند، خطر سقوط در شکاف یخچالی بیشتر می‌شود و نیاز است که با استفاده از طناب طولانی‌تر و حفاظت مناسب حرکت کنید. به همین دلیل، همیشه قرار دادن پروسیک در طناب از قبل بهترین راه حل نیست، زیرا این کار ممکن است باعث کند شدن فرآیند طولانی کردن طناب یا تغییر به حالت حمایت شود و تیم را به استراتژی نامناسبی وابسته کند.
پیشنهاد برای تمرین: سعی کنید در محیطی مناسب، سناریوهای مختلف پیمایش یخچال طبیعی را با هم‌طناب‌هایتان تمرین کنید.
برف نرم در مقابل برف سخت
برف نرم شکاف‌های یخچالی را پنهان می‌کند و احتمال سقوط در شکاف‌های غیرمنتظره را افزایش می‌دهد، اما ترمز کردن سقوط را آسان‌تر می‌سازد. در مقابل، برف سفت باعث می‌شود پل‌های برفی قابل اطمینان‌تر شوند و در نتیجه، سقوط‌های غیرمنتظره در شکاف‌های یخچالی کمتر محتمل شود. این برف یخ‌زده که به فیرن معروف است، ترمز کردن سقوط را دشوارتر کرده و احتمال سر خوردن را افزایش می‌دهد. بنابراین، سفت بودن برف به اندازه شیب اهمیت دارد. برف محکم در بالای یک شکاف یخچالی باز ممکن است نیاز به استفاده از طناب کوتاه یا حمایت را ضروری کند، حتی اگر شیب معتدل باشد. در همان محل، برف نرم و عمیق احتمال سقوط را کمتر کرده و حرکت بر روی یخچال را ایمن‌تر می‌سازد.
سطح مهارت هم طنابان
در حین پیمایش یخچال طبیعی زمانی که تصمیم می‌گیرید کجا حمایت انجام دهید، کجا از طناب کوتاه استفاده کنید و کجا به حالت حمایت تیمی حرکت کنید، باید قدرت و توانایی همه اعضای تیم صعود کننده را در نظر بگیرید. هر کدام از اعضای تیم دارای نقاط قوت و ضعف منحصر به فردی هستند. حتی اگر این مسئله به طور بارزی مطرح نباشد، در نظر گرفتن این عوامل به طور کلی سودمند خواهد بود.
به عنوان مثال، هنگام پیمایش باید دقت کنید که فرد سرطناب چه تجربه‌ای در کشف و عبور از شکاف‌های یخچالی دارد و افراد نفر دوم و سوم از چه قدرت بدنی و تجربه‌ای در امداد و نجات برخوردارند. همیشه باید یک سوال از خود بپرسید: اگر سرطناب پر تجربه‌ترین فرد در یخ و برف و امداد و نجات است به هر دلیلی در شکافی سقوط کند، آیا همطنابان او توانایی ترمز کردن در سطوح برفی و یخی را دارند؟ و آیا تجربه استفاده از تاکتیک‌های مختلف امداد و نجات را دارند؟
آیا بهتر نیست قوی‌ترین و با تجربه‌ترین فرد در هنگام فرود عقب‌دار باشد تا بتواند در صورت سقوط بر روی شیب تند یا شکاف یخچالی، بیشترین قدرت ترمز را برای توقف سقوط اعمال کند؟ البته، دید ضعیف یا نیاز به مسیریابی ممکن است شما را مجبور کند تا حتی در هنگام فرود نیز این فرد را در جلوی تیم قرار دهید.
تیم‌های بزرگ در مقابل تیم‌های کوچک
در حین پیمایش یخچال طبیعی، انتخاب تعداد نفراتی که در یک رشته طناب حمایت باشند بستگی به تعداد افراد شرکت کننده در برنامه و تجربه تیمی دارد. یک تیم کوچکتر در مقایسه با تیمی با پنج نفر ممکن است در شرایط بحرانی با احتمال سقوط در شکاف یخچالی ضعیف‌تر باشد.
زمانی که در حالت اتصال تیمی به طناب برای عبور از شکاف یخچالی هستید، یک تیم سه نفره یا بیشتر معمولاً در فاصله‌های کوتاه‌تری از یک تیم دو نفره خود را به طناب گره می‌زند، زیرا قدرت جمعی آنها بیشتر است. اما یک تیم بزرگ ممکن است که در هنگام عبور از شیب‌های تند تصمیم بگیرد فاصله طناب بین افراد را تغییر ندهد، در حالی که در تیم دو نفره، افراد در این حالت ترجیح می‌دهند فاصله طناب را برای صعود بر روی شیب کمتر کنند.
جدول ارزیابی سطح خطر
تصمیم‌گیری درباره اتصال به طناب معمولاً با بحث‌هایی درباره چگونگی اتصال به طناب و نحوه حرکت با یکدیگر همراه است. این مسائل بستگی به ارزیابی نسبی خطر سقوط در شکاف‌های یخچالی در مقابل سقوط بر روی شیب‌های تند دارد. تندی شیب، پیوستگی برف و سطح مهارت اعضای تیم در کار با طناب، همه نقش مهمی در تعیین خطر سقوط بر روی شیب تند دارند.
برای کمک به واضح‌تر شدن فرآیند تصمیم‌گیری، به مسئله خطر شکاف‌های یخچالی به عنوان اتفاقی همیشه در کمین فکر کنید و با استراتژی‌های مختلف حفاظتی که در واکنش به سطوح مختلف خطر استفاده می‌شوند، تصمیم‌گیری کنید.
| سطح خطر | شرایط | استراتژی |
|---|---|---|
| خطر نسبتا کم | سطح یخچال صرفاً یخی و بدون برف است. همه شکاف‌های یخچالی قابل رویت هستند. خطر عمده سر خوردن در بالای یک شکاف یخچالی و سقوط به درون آن است. | قبل از ورود به سطح یخچال و پیش از نصب کرامپون، هارنس خود را بپوشید. تا نقطه حساس که نیاز به حمایت دارد بدون طناب اما با احتیاط پیمایش کنید. به تن داشتن هارنس و در دسترس بودن طناب باعث می‌شود تا تصمیم‌گیری‌های بعدی برای استفاده از طناب آسان‌تر انجام شوند. |
| خطر کم | برف فشرده و باقی مانده در سطح یخچال پس از شبی صاف و سرد یخ بسته است. نگرانی درباره شکاف‌های یخچالی پنهان پایین است، چرا که پل‌های برفی به اندازه کافی قوی هستند. با این حال، برف سفت و محکم به معنی سخت بودن ترمز و توقف سقوط است. | پس از عبور از مورن‌ها و زبانه یخچال در اتصال طناب حرکت کنید تا سریع‌تر بتوانید از پس خطرات ناشی از گرمای روز و شرایط متغیر برف در قسمت بالاتر یخچال برآیید. توجه کامل به تغییرات سطح خطر داشته باشید و تیم خود را با آنها تطبیق دهید. حرکت در تاریکی و پیش از آفتاب بهترین انتخاب است. |
| خطر متوسط | سطح یخچال مملو از برف نرم متراکم شده است. همان برفی که در صبح به عنوان خطر کم از آن یاد شده، در طول روز و با ذوب شدن برف به “خطر متوسط” تبدیل می‌شود. نگرانی در مورد شکاف‌های یخچالی متوسط است. | در اتصال به طناب و در فاصله ۹-۱۱ متر از یکدیگر حرکت کنید. هیچ حلقه‌ای از طناب یا طناب اضافی در دست نداشته باشید. گره‌های متوقف‌کننده در بین صعودکنندگان بر روی طناب بزنید. |
| خطر زیاد | پس از بارش، سطح یخچال مملو از برف نرم و ضعیف که شکاف‌های یخچالی را پوشانده است. نگرانی درباره پل‌های ضعیف روی شکاف‌های یخچالی پنهان بسیار زیاد است. | به طناب متصل شوید و با فاصله ۹-۱۱ متر از یکدیگر حرکت کنید، بدون هیچ حلقه‌ای از طناب یا طناب اضافی در دست. بین افراد گره‌های متوقف‌کننده بر روی طناب بزنید. در آماده‌باش کامل باشید. |
نتیجه‌گیری
مدیریت سطح خطر در پیمایش یخچال‌های کوهستانی نیازمند ارزیابی دقیق و استفاده از استراتژی‌های متغیر است. با شناخت خطرات و توانایی تغییر استراتژی، می‌توان ایمنی بیشتری را در این مسیرها فراهم کرد. همیشه به شرایط برف، تندی شیب و توانایی تیم توجه داشته باشید تا تصمیمات درستی بگیرید.
گردآوری: امیر سعید احمدی
در گردآوری بخشی از این مطلب و تصاویر از مقاله به همین نام از سایت برگ پونکت استفاده شده.
بسیار عالی و مفید بود ، تشکر از شما آقا سعید گل ، همینطور که فرمودید جنس برف و زاویه شیب مسیر از عوامل مهم وتاثیر گذار در این مبحث هستن و عوامل جنبی مثل موقعیت و ارتفاع میزان مهارت فنی ، تجهیزات مناسب و تسلط در نحوه استفاده صحیح از آنها ، آمادگی جسمانی مناسب ، وهمکاری تیمی وگروهی منظم یا داشتن یه همطناب ورزیده و خوش فکر هم تاثیر چشمگیری در بر دارد