در سلسله مطالب قدم به قدم عملیات نجات از شکاف یخی در بلاگ های مختلف این مراحل و اقدامات را یک به یک پس سقوط هم‌طنابمان به داخل شکاف یخچال طبیعی بررسی می‌کنیم. این مراحل شامل ایجاد کارگاه‌های ایمن، برقراری ارتباط با کوهنورد سقوط کرده و انتخاب روش مناسب برای بالا کشیدن او از شکاف و اجرای عملیات است. با رعایت این مراحل، عملیات نجات به صورت جامع و ایمن انجام خواهد شد.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
سقوط در شکاف
در مطلبی با تیتر “۱۲ اقدام حیاتی در واکنش به سقوط در شکاف یخی” چالش‌های پیش روی تیم‌های همطناب (کُرده) بر روی یخچال‌های طبیعی کوهستانی در صورت سقوط یکی از همطنابان به صورت فهرست‌وار و بسیار خلاصه مرور شد. در آن مطلب خواندیم که معمولاً اولین فرد از یک تیم همطناب هنگام پیمایش یخچال طبیعی که درگیر تله یک شکاف یخچالی پنهان میشود و سقوط میکند، فرد پیشرو یا سر طناب است. البته به‌ندرت و با حتمال کم پیش می‌آید که افراد میانی یا حتی نفر آخر نیز گرفتار این تله بشوند.
سپس شرایط فرضی را در نظر گرفتیم که: شما نفر وسط در یک کُرده سه نفره هستید که در حال پیمایش یک یخچال با شیب ملایم است. فرد سر طناب تیم حدود ۱۲ متر جلوتر از شما پیش می‌رود. طناب در حالت کشش مطلوب قرار دارد. روی طناب و مابین همطنابان گره استاپری وجود ندارد. ناگهان پل یخی روی شکافی مخفی زیر پایش میشکند و او به داخل شکاف سقوط میکند. چه کار میکنید؟
ترمز و توقف
هنگامی که فرد پیشرو در آستانه و یا در حین سقوط در شکاف است شوک ناشی از این اتفاق بسیار سریع به طناب و فرد بعدی منقل میشود. پیش فرض بر این است که او در آمادگی کامل برای چنین شرایطی قرار دارد. اما به هرحال شوکی بر او وارد میشود. بلافاصله با فریاد کلمه «شکاف» خود را در جهت خلاف کشش طناب و در پوزیشن تکنیک ترمز با کلنگ برف و یخ به سطح یخ فرو می‌اندازد، باز ضربه با تیغه کلنگ به سطح یخ و و اعمال فشار توسط وزنش بروی تیغه کلنگ و و نیش کرامپون تلاش میکند تا سقوط را متوقف کند. و با ترمز کامل از سقوط بیشتر همطناب خود به داخل شکاف جلوگیری میکنید. همطناب دیگر (کوهنورد انتهایی) نیز دقیقاً همین کار را انجام خواهد داد. (تصویر ۱)
مهم: تکنیک ترمزبا کلنگ کوهپیمایی باید بارها و بارها توسط تمامی کوهنوردان در شرایط مطلوب تمرین شده باشد و به آن اشراف کامل داشته باشند. بنابراین، تمرین مستمر این اقدام را سطحی تلقی نکنید. برای اطمینان از اجرای صحیح تکنیک ترمز، لازم است تمامی اعضای تیم تمرینات منظم و دوره‌ای داشته باشند. این تمرینات باید در شرایط مختلف و تحت نظر مربیان مجرب انجام شود تا در موقعیت‌های واقعی، واکنش صحیح و موثری نشان دهند. تمرینات منظم باعث میشود تا همواره مهارت‌ها به‌روز و آماده استفاده باشند.
ایجاد کارگاه
هدف این مرحله ایجاد یک کارگاه محکم و ایمن، توسط کوهنورد آخر کُرده و انتقال بار طناب و وزن کوهنورد درون شکاف از نفر میانی به این کارگاه و برقراری ارتباط با کوهنورد سقوط کرده در شکاف و انتخاب یک روش امداد و نجات است.
همجنین در تمام مراحل باید به این نکات ایمنی توجه داشت:
– تمام سیستم‌های کارگاه باید کاملاً قابل اعتماد به همراه نقطه پشتیبان باشند.
– تمامی نجات‌دهندگان باید در تمام زمان‌ها به کارگاه‌ها متصل باشند.
– عملیات نجات باید به سریع‌ترین شکل ممکن همراه با اجرای مؤثر و کامل هر مرحله انجام شود.
کارگاه موقت
بنا بر فاصله کوهنورد میانی با شکاف، کوهنورد انتهایی مسئولیت ایجاد کارگاه موقت (تصویر ۴) و در صورت نیاز کارگاه دو نقطه اصلی (تصویر ۵) و ایمن را بر عهده دارد. برای خارج شدن کوهنورد انتهایی، کوهنورد میانی همچنان در حالت ترمز کامل باقی می‌ماند تا وزن روی طناب را پشتیبانی کند (تصویر ۶). از آنجا که اصطکاک طناب در برف و یخ بیشتر وزن را تحمل میکند. همچنین اگر بین افراد متصل به طناب گره استاپر یا ترمز ایجاد کرده باشید به احتمال زیاد یکی از این گره ها در لبه شکاف به ترمز کمک کرده است پس اصطکاک خوبی وجود دارد. معمولاً این اقدام بدون نگرانی قابل اجرا است.
نکته: اگر فاصله فرد میانی با لبه شکاف کمتر از ۴ متر باشد، بهتر است که فرد آخر در استقرار ترمز کامل طناب بماند و فرد میانی وظایف ایجاد کارگاه را اجرا کند.
اکنون کوهنورد انتهایی میتواند به آرامی از حالت ترمز خارج شود. از انجا که اکنون تمام بار بروی نفر میانی است او باید مطمئن شود که کوهنورد میانی میتواند وزن را به تنهایی تحمل کند. سپس با نزدیک شدن به فرد میانی که همچنان در حالت ترمز قرار دارد، در پیرامون او و در راستای طناب حمال و با توجه به فاصله فرد دوم تا لبه شکاف، کارگاه را قدری پایین‌تر از کوهنورد میانی و در سمت شکاف شروع به ایجاد کارگاه میکند. (تصویر ۶)
توجه داشته باشید، کارگاه را بالاتر از کوهنورد میانی نصب نکنید، زیرا ممکن است در حین انتقال بار بروی کارگاه، شوک زیادی به طناب، کارگاه و لبه شکاف اعمال شود.
مناسب ترین کارگاه از دو بازوی مقاوم تشکیل شده که بطور متقارن و یا نامتقارن بار روی آن تقسیم شود. بنا به شراط فصل و محیط یخچال میتوان برای هر دو بازوی کارگاه از ابزارهای مخصوص ایجاد کارگاه لنگر دفن شده “Deadman Snow Anchor” که در انواع صفخه ای و لوله ای و پروفیل نبشی وجود دارد و یا از کلنگ کوهپیمایی دفن شده بهره برد.
در تابستان و اوایل پاییز سطح یخچال‌های طبیعی مملو از برف متبلور شده و یخ‌زده و یا فیرن است، ایجاد کارگاه “Deadman Snow Anchor” قدری دشوار است. همراه داشتن نبشی یخ یا لوله یخ و حتی پیچ یخ‌نوردی بلند (۲۲ سانتیمتر یا بلندتر) بسیار کارآمدتر از یک کلنگ کوهپیمایی یا لنگر صفحه‌ای عمل میکنند.
در مقابل هنگامی سطح یخچال که هنوز پر برف است و یا در منطقه فرسایش یخچال که برف متراکم یا شل است، یک لنگر برف صفحه‌ای(تصویر ۹) اغلب یک انتخاب خوب برای ایجاد بازوی کارگاه “Deadman Snow Anchor” است. سرعت در برقراری یک کارگاه مستحکم با کمک لنگر برف صفحه ای بسیار عالی است. در صورت همراه نداشتن یکی از انواع ابزارهای لنگر برف ، میتوان از کلنگ کوهپیمایی و یا تبر یخ نیز در ساخت یک کارگاه لنگر دفن شده “Deadman Snow Anchor” استفاده کرد.
در اینجا نظرتان را به بخش بعدی مقاله عملیات نجات از شکاف یخی جلب میکنم.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی