دکتر حسن صالحی مقدم، بنیانگذار فصل‌نامه کوه

دکتر حسن صالحی‌مقدم، یکی از پیشکسوتان برجسته کوهنوردی ایران است که با تأسیس و مدیریت فصل‌نامه کوه، نقش بسزایی در ترویج و ارتقاء اصول کوهنوردی در کشور داشته است. او با پایه گزاری این نشریه کوهنوردی تاثیرگذار، به یکی از بنیان‌گذاران حوزه نشر و ترویج اصول کوهنوردی در ایران تبدیل شده است.

مجله کوه که بعدها به نام فصل‌نامه کوه شناخته شد، به همت و پشتکار یک گروه از پیشکسوتان کوهنوردی ایران، از جمله دکتر حسن صالحی‌مقدم، به چاپ رسید. این نشریه برای سال‌ها یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین منابع در زمینه کوهنوردی بود که تأثیرات آن همچنان در فعالیت‌های جامعه کوهنوردی قابل مشاهده است.

فصل‌نامه کوه در بهار سال ۱۳۹۹شماره ۹۶ خود را منتشر کرد و تا امروز شماره دیگری از آن هنوز منتشر نشده، اما اخیراً شایعات و زمزمه‌های مثبتی مبنی بر انتشار نسخه ۹۷ این نشریه به گوش می‌رسد. این امر نشان‌دهنده استمرار تلاش‌ها و اراده فعالان حوزه کوهنوردی برای ادامه فعالیت‌های ترویجی و آموزشی است.

دکتر حسن صالحی‌مقدم با رهبری و مدیریت در فصل‌نامه کوه، نه تنها به عنوان یک مدیر موفق، بلکه به عنوان یک الگوی ارزشمند و نمونه برتر در حوزه کوهنوردی شناخته می‌شود. وی با تلاش‌های خود در ارتقاء سطح دانش و آگاهی کوهنوردان ایرانی، برای همیشه در تاریخ کوهنوردی این سرزمین به یاد مانده است.

در ادامه، بیوگرافی کوتاهی از دکتر حسن صالحی‌مقدم و تاریخچهٔ فصل‌نامه کوه را می‌خوانید.

زندگی نامه

دکتر حسن صالحی مقدم، مدیرمسئول و صاحب امتیاز فصلنامه کوه، در آبان ۱۳۲۴ در تهران و شمیران به دنیا آمد. ایشان کودکی، نوجوانی و دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان خود را نیز در شمیران گذراند و در سال ۱۳۴۳ از دبیرستان شاپور فارغ‌التحصیل شدند.

دکتر صالحی مقدم تحصیلات دانشگاهی خود را در سال ۱۳۴۴ در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران آغاز کرد. اما علاقه وی به کوهنوردی سال‌ها پیش از ورود به دانشگاه آغاز شده بود. بدون شک، رشد در منطقه کوهستانی شمیران در شمال تهران نقش زیادی در جذب بسیاری از کوهنوردان این منطقه، از جمله دکتر صالحی مقدم، به این رشته داشته است. بستر بسیار مناسب و ارزشمندی از کوه‌های نسبتاً مرتفع با دسترسی تقریباً آسان، زمینهٔ خوبی است برای کشیده شدن به دنیای بی‌نظیر و جذاب کوهنوردی.

دکتر صالحی سال‌های نخست کوهنوردی خود را حدود سال ۳۷ می‌داند که از همان کوه‌های شمیران آغاز شده است. نخستین کوه‌پیمایی‌ها و برنامه‌هایش را با تعدادی از دوستان و هم‌محلی‌های خود آغاز کرد و در طی سال‌های ۴۰ و ۴۱ نخستین تمرینات سنگنوردی خود را با مربی‌گری و نظارت زنده‌یاد «محمود اجل» در بند یخچال گذراند. در حدود سال ۴۵، در کنار هیات کوهنوردی شمیران، همراه با تعدادی از دیگر اعضای این هیات، گروهی مستقل در شمیران را تأسیس کرد و از همان آغاز در تشکیلات کوهنوردی ایران نقش مهمی داشت.

نخستین کارآموزی‌ها را در سال ۱۳۴۷ به سرپرستی آقایان «امیراعلایی» و «ناصر رستمی» در رشته کوهنوردی به پایان رساند و در همان دوران، بسیاری از قله‌های بلند ایران را به همراه تیم دانشگاه و با سرپرستی زنده‌یاد «اکبر بشردوست» از مربیان پیشکسوت ایران صعود کرد. دوره‌های مربی‌گری خود را از سال ۱۳۵۱ آغاز کرد و در سال ۱۳۵۲ دوره مقدماتی اسکی کوهستان را در شمشک سپری کرد و دوره تکمیلی آن را در سال ۱۳۵۴ به پایان رساند. در سال ۱۳۵۵ در دوره مربی‌گری «سپ»، کوهنورد اتریشی که به ایران آمده بود، شرکت کرد.

وی در همان سال همراه با تعدادی از همنوردان خود عازم یک سفر کوهنوردی به اروپا شد. در این سفر پنجاه روزه که به صورت زمینی و با مینی بوس آغاز شده بود، دکتر صالحی مقدم و تیم همراه، موفق به صعود قله‌های «مون بلان فرانسه»، «ماترهورن» و «مونته روزا در سوییس»، و بازدید از مناطق کوههای «دولومیت» شمال ایتالیا، شدند.

پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، در سال ۱۳۵۶ فعالیت خود را به عنوان دندانپزشک در بیمارستان و مطب شخصی آغاز کرد و هم‌زمان فعالیت‌های کوهنوردی خود را ادامه داد و با هیات کوهنوردی شمیران و فدراسیون کوهنوردی نیز همکاری می‌کرد. در سال ۱۳۷۲، به عنوان نخستین پزشک نماینده ایران، عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه کوهنوردی جهان شد.

در سال‌های ۱۳۶۴ و ۱۳۶۸، دوباره قله «کلیمانجارو» را صعود کرد.

دکتر حسن صالحی مقدم، علاوه بر مدیریت مسئول و سردبیری فصلنامه کوه، در طی سال‌های مدیریت «مهندس فیاض» بر فدراسیون کوهنوردی، مسئول کمیته امداد و نجات و پزشکی کوهستان نیز بود. او همچنین مسئول کمیسیون حوادث فدراسیون نیز بود. در سال ۲۰۱۱، فدراسیون جهانی کوهنوردی UIAA از او به پاس یک عمر تلاش و خدمت به کوهنوردی ایران تقدیر کرد.

همچنین در دومین جشنواره صعودهای برتر ایران از دکتر صالحی با اهدای تندیس این جشنواره (نماد کل ایران) از وی تقدیر شد.

دکتر حسن صالحی مقدم دارای دو فرزند است و همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد. او با تلاش و ایمان به ارزش‌های کوهنوردی، به عنوان یکی از پیشگامان و رهبران این حوزه در ایران شناخته می‌شود و ارثیه‌ای ارزشمند در توسعه این ورزش و فرهنگ آن در کشور به جا گذاشته است.

تاسیس مجله کوه

به گفته خود دکترصالحی، فعالیت برای انتشار مجله در مردادماه سال ۷۴ به صورت جدی آغاز شد.  اوایل دهه هفتاد شمسی، زمانی که استاد «جلیل کتیبه ای» به ایران بازگشته بود، اندیشه تاسیس و انتشار یک مجله دوباره در ذهن دکتر صالحی به جریان افتاد و این اندیشه با تشویق‌های جلیل کتیبه ای به انگیزه‌ای قوی تبدیل شد، تا این که در سال ۱۳۷۴ به آن جامعه عمل پوشاند.

انتشار فصلنامه «کوه» و فعالیت‌های مرتبط با آن در مردادماه سال ۱۳۷۴ به صورت جدی آغاز شد. این کوشش و پویایی، نخستین شماره مجله را در اسفند ۱۳۷۴ به روی پیشخوان روزنامه‌فروشی‌ها برد. از همان شماره نخست مجله، افرادی همچون استاد جلیل کتیبه ای، مهندس وارطان زاکاریان، دکتر محسن محسنین، علی قلم سیاه، مهندس مجید بنی هاشمی، مهندس شاپور صمصام، سیدمرتضی موسوی، مهدی شیرازی، مسعود اشرفی، رضا چهکنویی و تعدادی دیگر از پیشکسوتان حوزه کوه‌نوردی با دکتر صالحی هم‌گام شدند.

شماره یک این فصلنامه در زمستان ۱۳۷۴ منتشر شد؛ در حالی که عکس روی جلد تصویر یک اسکی‌باز بود. این عکس به این خاطر به روی جلد مجله رفت که نشان دهد، نشریه کوه یک نشریه صرفاً کوه‌نوردی نیست و به کلیه ورزش‌های طبیعت در این حوزه تعلق دارد. تیراژ نسخه اول، دوهزار و ۷۰۰ جلد بود که ۲۲۰۰ جلد آن روی پیشخوان‌ها رفت و ۱۹۲۰ جلد آن برگشت خورد!

این اتفاق، شاید در آغاز مسئولان مجله را کمی نگران و ناامید کرد؛ اما در کمتر از چند ماه، همین شماره نخست به چاپ دوم کشیده شد. اینک فصلنامه کوه مخاطبان خود را یافته بود.

این مجله وزین کوه‌نوردی ایران با بیش از ۹۶ شماره طی سال‌های متمادی، سکاندار و هدایت‌گر بخش عمده‌ای از فرهنگ کوه‌نوردی ایران بوده است.

انتشار اخبار، مقالات، و گزارش‌های کوه‌نوردی داخلی و خارجی در این فصل‌نامه، به علاقمندان به این ورزش امکان مطالعه و آشنایی با اطلاعات به‌روز در این زمینه را فراهم می‌کرد. علاوه بر این، انتشار آگهی‌های تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات کوه‌نوردی، به رشد اقتصادی در این حوزه کمک کرد و باعث توسعه و گسترش فعالیت‌های کوه‌نوردی در ایران شد.

به این ترتیب، دکتر صالحی مقدم با تأسیس و مدیریت فصل‌نامه کوه، نقش بسیار مهمی در ترویج و ارتقاء فرهنگ و فعالیت‌های کوهنوردی در ایران داشته است و ارثیه‌ای ارزشمند در این زمینه به جامعه کوهنوردی کشور ارائه کرده است.

دکتر حسن صالحی مقدم می‌گوید: «امیدوارم که شمارگان فصلنامه کوه را به یکصد برسانیم تا با خیالی آسوده از رسالتی خودخواسته، چراغ را زمین بگذاریم تا شاید روزی در آینده، کسانی چراغ را برگیرند و برفروزند.

جوایز٬ قدردانی٬ آرشیو ٬ پادکست

دکتر صالحی مقدم به عنوان بنیانگذار و صاحب امتیاز فصل‌نامه کوه، نقش بسیار مهمی در ترویج موضوعات کوهنوردی در ایران داشته است. این فصل‌نامه که به تدریج به یکی از مهم‌ترین منابع اطلاعاتی و آموزشی در زمینه کوهنوردی تبدیل شد، تأثیر بسزایی بر روی فرهنگ کوهنوردی کشور داشته است.

دکتر حسن صالحی مقدم، در طی سال‌های مدیریت «مهندس فیاض» بر فدراسیون کوهنوردی، مسئول کمیته امداد و نجات و پزشکی کوهستان و دوره ای مسئول کمیسیون حوادث فدراسیون کوهنوردی بود.

در سال ۲۰۱۱، فدراسیون جهانی کوهنوردی UIAA از او به پاس یک عمر تلاش و خدمت به کوهنوردی ایران تقدیر کرد.

در دومین جشنواره صعودهای برتر ایران از دکتر صالحی با اهدای تندیس این جشنواره (نماد کل ایران)  تقدیر شد.

جالب است بدانیم که به همت آقای مهندس ابراهیم نوتاش و آقای مهندس علیرضا مهنا٬ طی این سالیان٬ آرشیو کاملی از فصلنامه کوه در کتابخانه مدرسه عالی کوهنوردی شامونی (ENSA) گردآوری شده.

به همت آقای علی پارسایی آرشیو الکترونیکی از تمام  شماره های قصلنامه کوه در سایت گردآوری شده. از آقای پارسا شخصا سپاسگزارم. کار نیکویی انجام دادن.

به همت آقای محسن نیک روش و خانم فرشته احمدیانفر پادکستی با عنوان جای خالی فصلنامه کوه منتشر شده که شنیدن انرا توصیه میکنم.

برای دکتر حسن صالحی مقدم عزیز آرزوی طول عمر هستم و مشتاقانه چشم براه برای خواندن نسخه ۹۷ فصلنامه کوه هستم. دکتر جان ۳ قدم مانده تا صد.

 

گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی

منابع سامانه پیشکسوتان فدراسیون کوهنوردی ایران ٬ سایت آرشیو فصلنامه کوه٬ کتاب تاریخچه کوهنوردی ایران