جای خالی فصلنامه کوه

فصلنامه “کوه”، یکی از معتبرترین منابع در زمینه کوه‌نوردی و فعالیت‌های مرتبط با آن در ایران، از سال ۱۳۷۴ با انتشار ۹۶ شماره به ترویج فرهنگ کوه‌نوردی و ارتقاء دانش در این زمینه می‌پردازد. این مجله با هدف ارتقاء سطح علمی و فنی کوه‌نوردی در ایران تأسیس شده و تا کنون نقش مهمی در گسترش دانش و تجربیات کوه‌نوردان داشته است.

نام “مجله کوه” که بعدها به “فصل‌نامه کوه” تغییر یافت، به لطف و مرحمت و تلاش بسیار دکتر حسن صالحی مقدم و همکاران ایشان که در ادامه توضیح می‌دهم، با یکدیگر گره خورده است. تاریخچه و داستان تأسیس این فصل‌نامه، نشان‌دهنده تلاش‌ها و اراده‌ی عاشقان و کوهنوردانی است که به دنبال ترویج فرهنگ کوه‌نوردی و ارتقاء این ورزش در ایران بوده‌اند و هستند. این فصلنامه در بهار سال ۱۳۹۹ شماره ۹۶ خود را منتشر کرد و تا امروز شماره دیگری از آن منتشر نشده، اما اخیراً زمزمه‌های مثبتی مبنی بر انتشار نسخه ۹۷ این نشریه به گوش می‌رسد.

از آنجا که فصلنامه “کوه” همواره با فهرست و صفحهٔ “سخن اول” شروع می‌شود، بنابراین اشتباهی نیست که من هم این مطلب را به روش فصلنامه “کوه” و با سخنی از دکتر صالحی آغاز کنم.

سخن اول

بقلم دکتر صالحی مقدم و با عنوان «سخن اول» که در سایت اینترنتی فصل‌نامه کوه منتشر کرده اند:

عاشقان در سیل تند افتاده اند.   بر قضای عشق تن در داده اند.  (مولانا)

روزی که از روی کنجکاوی برای رسیدن به بلندای نقطه ای که از سراسر محله مان در شمیران دیده می شد با لباسی ساده وکف دستی نان پیچیده در دستمال پا در راه کوه گذاشتم نمی دانستم که به وادی پا نهاده ام که گسستن از عشق اش با گسستن از جان برابری می کند.

سیزده سال داشتم وتازه وارد دبیرستان شده بودم سه سال طول کشید تا کوه پیمایی های خودسرانه وبی نتیجه با دیدن استاد محمود اجل شکل وشمایلی تازه گیرد وهدف مند شود و به دنبال آن گذراندن دوره های مختلف با مربیان واساتید ارجمندی مانند ناصر رستمی و زنده یاد امیر علایی.

 

در تمام طول این سال ها کمبود مقالات ومطالب آموزشی وفنی در زمینه های متنوع این ورزش ماجراجویانه ونو پا٬ که کمتراز سه دهه از ورودش به کشور می گذشت ٬ به چشم می خورد.

تمام بضاعت ما به چاپ چند شماره مجله وچند جلد کتاب خلاصه می شد واین نمی توانست بیانگر آنچه که در جهان کوه نوردی در خارج از مرز ها می گذشت و پاسخگوی ذهن پویا وجستجوگر جوانان باشد.

در سال پنجاه و پنج در سفری که با تنی چند از دوستان به اروپا داشتم که به صعود چند قله در آلپ انجامید به فراست دریافتم که شکافی عمیق مابین کوه نوردی ما وآنان وجود داردکه می تواند یکی از علل آن عدم دسترسی به اطلاعات فنی وآموزشی روز وتجربیات سال ها کوه نوردی در آلپ باشد.

از این رو در بازگشت تصمیم گرفتم جهت رفع این نقیصه اقدام به فراهم نمودن مقدمات چاپ و انتشارمجله ای با مخاطب «کوه وکوه نوردی» نمایم.

 

از زمان تصمیم تا زمان انتشار اولین شماره چیزی حدود هفده هجده سال به طول انجامید. روزها ، ماه ها و سال ها پی در پی سپری می شدو بی انصافی نیست اگر بگویم در مجموع حتا یک سال آن را هم ما کوتاهی نکرده وبه بطالت نگذراندیم.

انقلاب، جنگ، وضعیت نا به سامان اجتماعی و اقتصادی همه و همه عامل بازدارنده بود. در اواخر دهه شصت دوستانی مبادرت به چاپ بولتن هایی حداکثر در چند شماره نمودند که قابل تقدیر است ولی چاپ مجله مقوله ی دیگری ست.

بالاخره با تمام سختی ها وپیچیدگی ها مجله کوه پا به عرصه وجود گذاشت. در اینجا برآن نیستم که از مشکلات بیست واندی ساله سخن به میان آورم ولی نیک می دانم که اگر نبود تلاش و از خود گذشتگی جمعی که با عشق وعلاقه ای وافر قدم در راه گذاشتند، امروز ما شاهد چاپ نود ششمین شماره از مجله نبودیم.

با این اوصاف امروز با جان سختی در غیاب دوستانی که ما را به تناوب در میان راه به جبر تنها گذاشتند برآنیم که شمارگان را به یکصد برسانیم تا با خیالی آسوده از رسالتی خود خواسته چراغ را زمین  بگذاریم.تا شاید روزی در آینده کسانی چراغ را برگیرند و برفروزند.

این تمام چیزی بود که می توانستیم نه همه ی آن چیزی که می خواستیم.

 

تاسیس مجله کوه

در مصاحبه ای دکتر صالحی عنوان میکند٬ اوایل دهه هفتاد شمسی، زمانی که استاد «جلیل کتیبه ای» به ایران بازگشته بود، اندیشه تاسیس و انتشار یک مجله دوباره در ذهن دکتر صالحی به جریان افتاد و این اندیشه با تشویق‌های جلیل کتیبه ای به انگیزه‌ای قوی تبدیل شد، تا این که در سال ۱۳۷۴ به آن جامعه عمل پوشاند.

انتشار فصلنامه «کوه» و فعالیت‌های مرتبط با آن در مردادماه سال ۱۳۷۴ به صورت جدی آغاز شد. این کوشش و پویایی، نخستین شماره مجله را در اسفند ۱۳۷۴ به روی پیشخوان روزنامه‌فروشی‌ها برد. از همان شماره نخست مجله، افرادی همچون استاد جلیل کتیبه ای، مهندس وارطان زاکاریان، دکتر محسن محسنین، علی قلم سیاه، مهندس مجید بنی هاشمی، مهندس شاپور صمصام، سیدمرتضی موسوی، مهدی شیرازی، مسعود اشرفی، رضا چهکنویی و تعدادی دیگر از پیشکسوتان حوزه کوه‌نوردی با دکتر صالحی هم‌گام شدند.

 

 

شماره یک این فصلنامه در زمستان ۱۳۷۴ منتشر شد؛ در حالی که عکس روی جلد تصویر یک اسکی‌باز بود. این عکس به این خاطر به روی جلد مجله رفت که نشان دهد، نشریه کوه یک نشریه صرفاً کوه‌نوردی نیست و به کلیه ورزش‌های طبیعت در این حوزه تعلق دارد. تیراژ نسخه اول، دوهزار و ۷۰۰ جلد بود که ۲۲۰۰ جلد آن روی پیشخوان‌ها رفت و ۱۹۲۰ جلد آن برگشت خورد!

این اتفاق، شاید در آغاز مسئولان مجله را کمی نگران و ناامید کرد؛ اما در کمتر از چند ماه، همین شماره نخست به چاپ دوم کشیده شد. اینک فصلنامه کوه مخاطبان خود را یافته بود.

این مجله وزین کوه‌نوردی ایران با بیش از ۹۶ شماره طی سال‌های متمادی، سکاندار و هدایت‌گر بخش عمده‌ای از فرهنگ کوه‌نوردی ایران بوده است.

 

انتشار اخبار، مقالات، و گزارش‌های کوه‌نوردی داخلی و خارجی در این فصل‌نامه، به علاقمندان به این ورزش امکان مطالعه و آشنایی با اطلاعات به‌روز در این زمینه را فراهم می‌کرد. علاوه بر این، انتشار آگهی‌های تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات کوه‌نوردی، به رشد اقتصادی در این حوزه کمک کرد و باعث توسعه و گسترش فعالیت‌های کوه‌نوردی در ایران شد.

با تأسیس و مدیریت فصل‌نامه کوه، دکتر صالحی مقدم نقش بسیار مهمی در ترویج و ارتقاء فرهنگ و فعالیت‌های کوهنوردی در ایران داشته است و ارثیه‌ای ارزشمند در این زمینه به جامعه کوهنوردی کشور ارائه کرده است.

در مصاحبه‌ای با پادکست مانگ کلات، دکتر حسن صالحی مقدم اظهار داشت: «امیدوارم که شمارگان فصلنامه کوه را به یکصد برسانیم تا با خیالی آسوده از رسالتی خودخواسته، چراغ را زمین بگذاریم تا شاید روزی در آینده، کسانی چراغ را برگیرند و برفروزند.

جوایز و قدردانی

دکتر حسن صالحی مقدم، در طی سال‌های مدیریت «مهندس فیاض» بر فدراسیون کوهنوردی، مسئول کمیته امداد و نجات و پزشکی کوهستان و دوره ای مسئول کمیسیون حوادث فدراسیون کوهنوردی بود و تاثیر تجربه‌های این مسئولیت‌ها را می‌توان در فصل‌نامه کوه حس کرد.

در سال ۲۰۱۱، فدراسیون جهانی کوهنوردی UIAA از دکتر صالحی به پاس یک عمر تلاش و خدمت به کوهنوردی ایران تقدیر کرد. این تقدیر نه تنها به شخص دکتر صالحی مقدم بلکه به فصل‌نامه کوه نیز شناخته شد.

جامعه کوهنوردی ایران در مراسم‌های مختلف همیشه از زحمات دکتر صالحی مقدم تقدیر کرده است، اما شاید از شاخص‌ترین تقدیرها در دومین جشنواره صعودهای برتر ایران، که در آن به دکتر صالحی به خاطر فعالیت‌هایش در حوزه نشر، با اهدای تندیس این جشنواره (نماد کل ایران)، بسیار تقدیر شد، باشد.

 

سایت و آرشیو الکترونیکی

از فعالیت‌های بسیار ارزشمند که تا به حال بهره‌مندی زیادی از آن برده‌ام، ایجاد یک سایت اینترنتی و آرشیو الکترونیکی از تمام شماره‌های فصل‌نامه کوه به همت آقای علی پارسایی است که در این سایت گردآوری شده است. از آقای علی پارسایی که شخصاً بسیار سپاسگزارم، بواقع کار نیکویی انجام داده‌اند.

 

پادکست

در اقدام ارزشمند دیگری به همت آقای محسن نیک روش و سرکار خانم فرشته احمدیانفر اپیزودی با عنوان جای خالی فصلنامه کوه  در پادکست مانگ کلات منتشر شده که شنیدن انرا پیشنهاد میکنم.

 

آرشیو مجله کوه در ENSA

همچنین جالب است بدانیم که به همت آقای مهندس ابراهیم نوتاش و آقای مهندس علیرضا مهنا، طی این سال‌ها، آرشیو کاملی از فصل‌نامه کوه در کتابخانه مدرسه اسکیو  کوهنوردی شامونی (ENSA) گردآوری شده است.

 

بیوگرافی دکتر صالحی مقدم

دکتر حسن صالحی مقدم، مدیرمسئول و صاحب امتیاز فصل‌نامه کوه، در آبان ۱۳۲۴ در تهران و شمیران به دنیا آمد. ایشان کودکی، نوجوانی و دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستان خود را نیز در شمیران گذراند و در سال ۱۳۴۳ از دبیرستان شاپور فارغ‌التحصیل شد.

دکتر صالحی مقدم تحصیلات دانشگاهی خود را در سال ۱۳۴۴ در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران آغاز کرد. اما علاقه وی به کوهنوردی سال‌ها پیش از ورود به دانشگاه آغاز شده بود. بدون شک، رشد در منطقه کوهستانی شمیران در شمال تهران نقش زیادی در جذب بسیاری از کوهنوردان این منطقه، از جمله دکتر صالحی مقدم، به این رشته داشته است. بستر بسیار مناسب و ارزشمندی از کوه‌های نسبتاً مرتفع با دسترسی تقریباً آسان، زمینهٔ خوبی است برای کشیده شدن به دنیای بی‌نظیر و جذاب کوهنوردی.

نظرتان را به بیوگرافی کوتاهی از دکتر حسن صالحی مقدم که در این سایت منتشر کرده ام جلب میکنم.

https://www.amir.ahmadi.li/dr-hassan-salehi-moghadam-and-kooh-magazine/

سخن پایانی

در پایان برای دکتر حسن صالحی مقدم عزیز آرزوی طول عمر هستم و مشتاقانه چشم براه برای خواندن نسخه ۹۷ فصلنامه کوه هستم. دکتر جان ۳ قدم مانده تا صد.

گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی

منابع سامانه پیشکسوتان فدراسیون کوهنوردی ایران ٬ سایت فصلنامه کوه٬ کتاب تاریخچه کوهنوردی ایران ٬

منابع تصاویر :آرشیو شخصی٬ آرشیو فصلنامه کوه٬ آقای علیرضا مهنا٬ پادکست مانگ هلات.