در کوهنوردی، منطقه مرگ به ارتفاعات بالاتر از نقطه معینی اطلاق می شود که در آن فشار اکسیژن هوا برای حفظ زندگی انسان در یک بازه زمانی طولانی کافی نیست. این نقطه به طور کلی ارتفاع بالای ۸۰۰۰ متر را در برمی گیرد. این مفهوم برای نخستین بار در سال ۱۹۵۳ توسط ادوارد ویس دنانت، یک پزشک سوئیسی مطرح شد. تمام ۱۴ قله بالای ۸۰۰۰ متر در هیمالیا و قراقوروم در منطقه مرگ واقع شده اند.
بسیاری از مرگ و میرها در کوهنوردی ارتفاعات به دلیل اثرات ناشی از ارتفاع یا به طور مستقیم به دلیل از دست دادن عملکردهای حیاتی و یا به طور غیر مستقیم به دلیل تصمیمات اشتباه گرفته شده در شرایط استرس یا تضعیف بدن ایجاد شده است. اقامت طولانی در ارتفاعات بالای ۸۰۰۰ متر بدون اکسیژن کمکی منجر به بدتر شدن عملکرد بدن و مرگ می شود.
اتفاقی که در منطقه مرگ برای بدن انسان می افتد
بدن انسان بهترین عملکرد را در سطح دریا دارد که دلیل آن هم فشار هوا و بیشتر بودن سطح اکسیژن است. فشار هوا با افزایش ارتفاع کاهش می یابد، این در حالیست که درصد اکسیژن آن ثابت خواهد بود. در ارتفاع ۵۵۰۰ متری (مانند قله دماوند) فشار هوا تقریبا به اندازه نصف سطح دریاست. میزان این فشار در قله اورست حدود یک سوم سطح دریا می باشد.
بدن انسان تحت تاثیر ارتفاع شروع به فرآیند هم هوایی می کند. گلبول های قرمز اضافی تولید می شود. قلب تندتر کار می کند. عملکردهای غیرضروری بدن سرکوب شده و کارآیی هضم غذا کاهش می یابد(زیرا بدن انسان سیستم گوارش را به نفع ذخایر قلبی عروقی خود کاهش می دهد.) افراد در این شرایط عمیقتر و بیشتر نفس می کشند. اما هم هوایی نیاز به روزها و هفته ها زمان دارد. عدم هم هوایی ممکن است منجر به بیماری ارتفاع از جمله ادم ریوی و عدم مغزی شود. به نقل از تحقیقات انسان ها به مدت ۲ سال در ارتفاع ۵۹۵۰ متر زنده مانده اند، که به نظر میرسد نزدیک مرز بالاترین ارتفاع قابل تحمل دائمی باشد. در ارتفاعات اکستریم و بالای ۷۵۰۰ متر، خواب بسیار دشوار است، هضم غذا تقریبا غیرممکن بوده و خطر بیماری ارتفاع به طور تصاعدی افزایش می یابد.
در منطقه مرگ از جمله منطقه مرگ اورست، هیچ انسانی توانایی هم هوایی نخواهد داشت. بدن ذخیره اکسیژن خود را سریعتر از آنکه بتواند دوباره پر کند از دست می دهد. ماندن طولانی مدت در این منطقه باعث بدتر شدن عملکرد بدن، از دست دادن هوشیاری و نهایتا مرگ خواهد شد.
در منطقه مرگ از جمله منطقه مرگ اورست، بطور معمول بدن اکثر انسانها توانایی هم هوایی نخواهد داشت. بدن ذخیره اکسیژن خود را سریعتر از آنکه بتواند دوباره پر کند از دست می دهد. [ماندن طولانی مدت] در این منطقه باعث بدتر شدن عملکرد بدن، از دست دادن هوشیاری و نهایتا مرگ خواهد شد. از همین روی کوهنوران تلاش خود را میکنند تا سریعتر از این منطقه عبور کنند و یا طولانی مدت زمانی را در آن سپری نکنند.
صعود به کوه اورست در فهرست بیشتر کوهنوردان و علاقمندان به کوهنوردی قرار دارد. مکانی عالی برای ماجراجویی، اما این داستان دارای جنبه های بسیار تاریکی نیز هست. دره رنگین کمان یکی از این ابعاد تاریک است. اگر چه در اولین نگاه به نظر نام جایی زیبا باشد، اما در واقع کاملا برعکس آن صدق می کند. این منطقه در زیر یال شمالی کوه واقع شده است. منطقه مرگ اورست در بالای هشت هزار متری که رنگ های رنگین کمان آن را اجساد کوهنوردان تشکیل داده اند.
هنوز جسدهای زیادی هستند که در این کوه وجود دارد. اجساد با اورالهای و کفش و کوله به رنگهای آبی، قرمز، نارنجی، سبز،..بعلاوه چادرها، کیسه ها…همه اینها باعث شده که این منطقه از دور به شکل یک رنگین کمان به نظر برسد. اما در واقع دره رنگین کمان اورست گورستان بعضی از کوهنوردان است.
دره رنگین کمان اورست چگونه شکل گرفت؟
شکل گیری دره رنگین کمان اورست با شروع صعودها به اورست آغاز شد. این صعودها منجر به مرگ بسیاری از کوهنوردان در مسیر شده است. این ناحیه به منطقه مرگ نیز شهرت دارد. گاها این اجساد در مسیر صعود قرار می گیرند و سایر کوهنوردان به منظور باز کردن مسیر باید آنها را به کناری هل دهند.
چه اتفاقی برای اجساد در دره رنگین کمان خواهد افتاد؟
به نظر میرسد آن اجساد برای همیشه در این محل باقی بماند. با اینکه چند جسد از این منطقه انتقال یافته اند. اما جابه جا کردن بعضی از آنها تقریبا غیرممکن است و می تواند خطرات زیادی برای تیم انتقال دهنده ایجاد کند. از طرف دیگر هزینه این کار هم بسیار بالا خواهد بود انتقال را سختتر می کند.
پوتین سبزه یا گیرین بوت یک جسد با کشف سبز رنگ در مسیر شمال شرقی اورست می باشد. پوتین های سبز کوفلاخ و کپسولهای اکسیژن وی را تبدیل به نمادی برای این قسمت از مسیر کرده اند.
بیشتر کوهنوردان معتقدند که این جسد مربوط به یک کوهنورد هندی به نام پالجار است. وی در سال ۱۹۹۶ در کوه مفقود شد. دو کوهنورد دیگر نیز همراه وی بودند، اما اجساد آنها هرگز یافت نشدند. با این حال، پوتین سبزه برای سالها در این گوشه غار مانند قرار گرفته است. بیشتر کوهنوردان در هنگام صعود در این مکان استراحت می کنند.
زیبای خفته دره رنگین کمان
داستان فرانسیس آرسنتیف یکی دیگر از قصه های معروف دره رنگین کمان است. وی اولین بانوی امریکایی بود که بدون اکسیژن کمکی به اورست صعود کرد. در ۲۲ می ۱۹۹۸، فرانسیس سفر خود را به همراه همسرش در اورست آغاز نمود. وی در هنگام صعود موفق شد، اما در فرود هوشیاریش را از دست داد.
قبل از اینکه تیم نجات به وی برسد، سه روز در شرایط بد گیر کرده بود. هنگامی که تیم او را پیدا کرد، فرانسیس در شرایط نزدیک به مرگ به سر می برد. آنها سعی کردند وی را با طناب منتقل کنند، اما پس از مدتی مشخص شد که نجات وی تقریبا غیرممکن است. در نهایت وی را ترک کردند. در سال ۲۰۰۷ و پس از نه سال، وودال جسد آرسنتیف را پیدا کرد و آنرا به محل پایینتری فرستاد. به این شکل زیبای خفته از مسیر کوهنوردان در حال صعود دور شد.
هانلور اشماتس، کوهنورد آلمانی، در سال ۱۹۷۹، وی به همراه شش کوهنورد دیگر و پنج شرپا راهی بلندترین قله جهان شدند. آنها با موفقیت قله را صعود کردند، اما در هنگام بازگشت، دردسر شروعع شد. هانولر و ری ژنت از امریکا نتوانستند به بیس کمپ بازگردند. آنها تصمیم گرفتند یک شب دیگر در منطقه مرگ بمانند. طوفان شدید برف منطقه را در بر گرفت و ری ژنت به دلیل هیپوترمی درگذشت. هانلور و راهنمای وی زنده ماندند. اما در بازگشت در ارتفاع ۸۲۹۰ متری سقوط کرده و درگذشت.
گردآوری و تنظیم: امیر سعید احمدی
