در فعالیت‌های زمستانی کوهستان، اطمینان از عملکرد و تست ترنسیور بهمن، پیش از آغاز برنامه، یک الزام حیاتی است. ترنسیور ابزاری الکترونیکی برای ارسال و دریافت سیگنال رادیویی در عملیات جستجو و نجات قربانیان بهمن است. اگر با این ابزار آشنا نیستید، مطالعه‌ی مقاله‌ی «دستگاه ترنسیور بهمن چیست؟: ابزاری حیاتی برای جستجو و نجات» پیش از ادامه توصیه می‌شود.
روش‌های مختلفی برای تست و چک‌کردن عملکرد ترنسیور وجود دارد که بسته به سطح تیم، نوع برنامه و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- روش کلاسیک فردی–گروهی (A-B-C)
- روش Group Check (تست گروهی دستگاهی)
- روش Cross-Check (تست متقاطع)
- تست میدانی پیشرفته (Field Test)
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
آموزش گام‌به‌گام روش کلاسیک فردی–گروهی (A-B-C)
در روش کلاسیک چک‌کردن عملکرد ترنسیور، هر عضو تیم باید هم به‌عنوان فرستنده و هم به‌عنوان گیرنده آزمایش شود. هدف این تست، اطمینان از این است که تمامی دستگاه‌ها در وضعیت ارسال و دریافت به‌درستی کار می‌کنند و تیم به صورت زنجیره‌ای از سلامت ابزار یکدیگر مطمئن می‌شود.
نحوه‌ی اجرا به این صورت است:
در آغاز برنامه، تمامی اعضای تیم دستگاه‌های خود را روی حالت ارسال سیگنال قرار می‌دهند. یک نفر به‌عنوان کنترل‌کننده انتخاب می‌شود و دستگاه او روی حالت دریافت تنظیم می‌شود. سپس بقیه‌ی اعضا به نوبت با فاصله مناسب از جلوی فرد کنترل‌کننده عبور می‌کنند. دستگاه دریافت‌کننده باید برای هر نفر سیگنال ارسالی را تشخیص دهد و دریافت آن را با صدا یا تصویر تأیید کند. در پایان عبور، دستگاه فرد کنترل‌کننده مجدداً به حالت ارسال برگردانده می‌شود.
سپس نفر دوم نقش گیرنده را بر عهده می‌گیرد و همان روند را با سایر اعضا تکرار می‌کند. این روند تا زمانی ادامه می‌یابد که همه‌ی اعضا یک‌بار در نقش گیرنده و چند بار در نقش فرستنده آزمایش شده باشند.
برای مثال در یک تیم سه نفره:
- در مرحله‌ی اول: A دریافت سیگنال، B و C ارسال سیگنال
- در مرحله‌ی دوم: B دریافت سیگنال، A و C ارسال سیگنال
- در مرحله‌ی سوم: C دریافت سیگنال، A و B ارسال سیگنال
در پایان، همه‌ی افراد دستگاه خود را روی حالت ارسال قرار داده و با صدای بلند این وضعیت را اعلام می‌کنند. این اقدام آخرین اطمینان‌بخشی پیش از حرکت تیم به سمت مسیر صعود است.
اجرای دقیق این روش، یکی از ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین ابزارهای پیشگیری از خطاهای مرگبار در عملیات نجات بهمن است.
نکات کلیدی در اجرای تست ترنسیور بهمن
اجرای تست عملکرد ترنسیور، اگرچه ساده به نظر می‌رسد، اما نیازمند دقت، نظم و رعایت چند نکته‌ی ظریف است که می‌تواند کیفیت ایمنی تیم را به میزان زیادی افزایش دهد.
نخستین نکته این است که تست باید در محیطی بدون نویز و اختلال امواج انجام شود. تلفن‌های همراه، دستگاه‌های GPS و دیگر تجهیزات الکترونیکی باید در هنگام چک ترنسیور خاموش یا دور از دستگاه‌ها قرار داده شوند تا در صحت دریافت سیگنال‌ها تداخل ایجاد نکنند.
دومین نکته، رعایت فاصله‌ی مناسب بین افراد در زمان عبور از مقابل فرد دریافت‌کننده است. فاصله‌ی خیلی نزدیک یا خیلی دور می‌تواند باعث خطا در تشخیص شود. فاصله‌ی استاندارد حدود سه تا پنج متر مناسب است، مگر آنکه شرایط خاص جوی (مانند بارش سنگین یا باد شدید) نیاز به تغییر این فاصله را ایجاد کند.
سومین نکته، توجه به تغییر وضعیت دستگاه‌هاست. هر بار که فردی از نقش ارسال به دریافت یا برعکس تغییر می‌کند، باید این تغییر وضعیت را به وضوح و با صدای بلند اعلام کند. این کار باعث می‌شود کل تیم در جریان باشد و از هرگونه اشتباه احتمالی جلوگیری شود.
چهارمین نکته‌ی حیاتی، توجه به نشانه‌های صوتی و تصویری دستگاه است. کاربر باید بداند که هر بوق یا چراغ دستگاه به چه معناست. اگر دستگاه سیگنال ارسالی از ترنسیور دیگر را تشخیص نداد، باید بلافاصله موضوع را بررسی کند و در صورت نیاز، دستگاه را جایگزین کند یا تیم تصمیم لازم را اتخاذ نماید.
و در نهایت، تست گروهی ترنسیور نباید فرمالیته یا نمایشی انجام شود. این چک امنیت جان انسان‌ها را تضمین می‌کند و باید با حوصله، تمرکز و مسئولیت‌پذیری کامل اجرا شود.
جمع‌بندی
اجرای صحیح تست عملکرد دستگاه‌های ترنسیور پیش از آغاز هر برنامه‌ی زمستانی در کوهستان، گامی حیاتی در مدیریت ریسک و حفظ جان اعضای تیم است. هرچند روش‌های مختلفی برای تست ترنسیور وجود دارد، در این مقاله تمرکز ما بر آموزش روش عملی “بررسی گروهی و فردی به سبک A-B-C” بود که یکی از رایج‌ترین و قابل‌اتکاترین روش‌ها در فعالیت‌های کوهستانی محسوب می‌شود.
تست عملکرد، فقط یک اقدام نمادین نیست، بلکه تمرینی واقعی برای آماده‌سازی تیم، شناسایی مشکلات احتمالی تجهیزات و ایجاد هماهنگی ذهنی بین اعضاست. بی‌توجهی به این مرحله می‌تواند در زمان وقوع حادثه عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
همان‌طور که بارها تأکید شد، حتی بهترین ترنسیورهای جهان بدون آگاهی، تمرین و هماهنگی تیمی کارایی لازم را نخواهند داشت. آموزش، تمرین و اجرای دقیق پروتکل‌های ایمنی در نهایت همان عواملی هستند که می‌توانند در شرایط بحران، تفاوت میان نجات یا فاجعه را رقم بزنند.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
