در میان کوهنوردان، قله K2 به چالش برانگیزترین کوه در بین تمام چهارده قله بالای هشت هزارمتر شناخته میشود. دلایل این امر شیب مداوم مسیر، خطر بیشتر بهمن و فرصت های ضعیف برای عقب نشینی در هنگام تغییر آب و هوا است. این کوه به عنوان دومین کوه مرتفع آسیا، یکی از هفت دومین قله است.
قله K2 کِی ۲ نام دومین قله بلند روی زمین (پس از اورست) است.
قله K2 در منطقهٔ قره قروم رشته کوه های هیمالیا بین مرز پاکستان و چین قرار گرفته است. این قله ۸۶۱۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این قله دارای فنی ترین مسیر صعود در جهان است. تعداد کوهنوردانی که در راه رسیدن به این قله کشته شده اند، یک چهارم تعداد کسانی است که صعود موفق داشته اند.
این هرم غول آسا، برجی است تنها واقع در منطقه قراقروم پاکستان و در راس یخچال بالترو قرار دارد. قله K2، ۵۴۹ متر از بلندترین کوه های اطرافش رفیع تر است و این موجب شده از دوردست ها بتوان این غول را بهتر و پر ابهت تر مشاهده کرد. ارتفاع بلند کوه و قرار داشتن آن در عرض شمالی ۳۵ درجه موجب شده تا کی ۲ دارای آب و هوایی متمایز از سایر کوه های قراقروم باشد از این رو قله ای است از سنگ پوشیده از یخ و برف با ۶ یال مخوف.
نامگذاری کوه های منطقه
در سال ۱۸۵۶ برای نخستین بار تی جی مونتگومری، نقشه‌بردار بریتانیایی، این کوه را از فاصله حدود ۲۰۰ کیلومتری (احتمالا از هاراموش) مشاهده کرد. کوهی که در میان رشته ای از کوه های رفیع قرار داشت به همین دلیل نیز از هیچ منطقه مسطحی در هند و چین قابل مشاهده نبود (در آن زمان هنوز پاکستان بخشی از خاک هند بود). مونت گومری بدون داشتن اطلاعاتی دقیق از نام کوه های منطقه قلل رفیع آن را به نام های قراقروم ۱ تا ۷ نامگذاری کرد، و نام کی ۱ تا کی ۷ را بر آن ها گذاشت که برگرفته از حرف اول Karakoram بود. اما بعدها تنها نام کی ۲ به عنوان تنها کوه مرتفعی که یک خارجی آن را نامگذاری کرده بود بر روی دومین قله رفیع جهان باقی ماند و سایر نام ها تغییر کرد و نام چوگوری که نامی بود محلی و کوه کوه ها معنا می داد بعدها به فراموشی سپرده شد. البته نام دیگر کوه گادوین آستین است که به افتخار هنری هاورشام گادوین استین بر این کوه نهاده شده بود، اما هیچگاه رسمیت نیافت.
بالتی ها (مردمی که در دره های قابل سکونت در غرب K2 زندگی می کنند) این کوه را Ketu یا Kechu می نامند که از تلفظ انگلیسی K2 گرفته شده است.
همچنین توماس مونتگمری عضوی از تیمی بود که کی ۲ را دومین قلهٔ بلند منطقهٔ قره قروم تعیین کرد. بقیهٔ قله ها کی ۱ کی ۲ و کی ۴ و کی ۵ نام گذاری شدند. اما در نهایت به نام های ماشربروم و برودپیک و گاشربروم ۲ و گاشربروم ۱ تغییر نام دادند. اما K2 همچنان باقی مانده.
مختصات: ۳۵°۵۲′۵۷″ شمالی ۷۶°۳۰′۴۸″ شرقی
ارتفاع: ۸۶۱۱ متر
مکان: قراقروم، مابین پاکستان و چین (رشته کوه هیمالیا)
بهترین ماه ها برای صعود: ژوئن، جولای، آگوست
نزدیک ترین فرودگاه بین المللی: راولپندی پاکستان
تاریخچه صعودها
در ۱۸۹۲ مارتین گانوی کاشف انگلیسی گروهی از محققان کوه ها را تا بر روی یخچال بالترو رهبری کرد. آن ها تا ابتدای محلی که امروزه به یخچال کنکوردی ها معروف است بالا آمدند.
در ۱۹۰۲ برای نخستین بار اسکار اکنسین بر روی جبهه شمالی کوه تلاشی را صورت داد. وی از طریق یال شمال شرقی تا ارتفاع ۶۵۲۵ متری بالا رفت.
اما راه قابل صعود کوه یعنی مسیر جنوب شرقی در ۱۹۰۹ توسط توسط هیئتی ایتالیائی به سرپرستی لوئیجی آمودئو کشف شد. از آن تیم دوک آبروزی تا ارتفاع ۶۲۵۰ متری یال جنوب شرقی صعود کرد. پس از این تلاش این مسیر بنام یال آبروزی شناخته شد. ویکتور سلا عکاس این تیم، عکسی از کوه انداخت که بی شک قدیمی ترین عکس کی ۲ به شمار می رود که همچنان موجود است.
در ۱۹۳۸ تیمی آمریکایی به سرپرستی دکتر چارلز هوستون توانست تا ارتفاع ۷۹۲۵ متری از این کوه بالا رود.
یک سال بعد تیم دیگری از آمریکا به رهبری فریتز ویسنر رکورد ارتفاع جدیدی برپا کرد. آن ها تا ۸۳۸۲ متری کوه از مسیر یال آبروزی بالا رفتند، که بعد از صعود نورتون تا ارتفاع ۸۵۷۰ متری جبهه شمالی اورست در سال ۱۹۲۴ بلندترین ارتفاع صعود شده توسط انسان بود.
در ۱۹۵۳ تیمی ۷ نفره به سرپرستی دکتر چارلز هوستون توانست تا ارتفاع ۷۵۰۰ متری کوه بالا رود. اما خرابی هوا و وخامت حال گیکلی، یکی از اعضای جوان تیم که به ارتفاع زدگی شدید دچار شده بود موجب شد تا آن ها راه بازگشت را پیش گیرند. هنگام بازگشت و پائین آوردن گیکلی، ۵ عضو تیم به دلیل شیب تند مسیر سقوط کردند، اما کارگاه مستحکمی که پت شوئینگ برپا نموده بود مانع از سقوط بیش تر آن ها به اعماق دره های کی ۲ گردید اما لحظاتی بعد بهمن گیلکی را با خود به اعماق دره ها برد تا تیم ناکام به پائین باز گردد.
سال ۱۹۵۴ قله کی ۲ تلاش موفقی را از کوهنوردان ایتالیایی شاهد بود. آشیل کامپاگنونی و لینولاسیدلی دو کوهنوردی بودند که در ۳۱ جولای موفق شدند به عنوان نخستین انسان ها گام بر فراز این کوه سرسخت بگذارند. آن ها اعضای تیم بزرگ و مجهزی به سرپرستی آردیو دزیو بودند. تیمی با بیش از ۵۰۰ باربر محلی، ۱۱ کوهنورد و ۶ دانشمند. آن ها برای صعود قله ۹ کمپ برپا کرد. یکی از کوهنوردان بر اثر ذات الریه جان خود را از دست داد. پس از این صعود چیزی که بیش از فتح قله جلب توجه کرد تلاش های کوهنورد بزرگ ایتالیایی والتر بوناتی و باربر پاکستانی مهدی بود. که ظاهرا با زیرکی سایرین از صعود قله باز ماندند. فاتحان قله همچنین مدعی بودند بوناتی و مهدی زمانی که کپسول های اکسیژن را به کمپ آخر حمل می کردند، به دلیل شب مانی در ارتفاع بخشی از اکسیژن را مصرف کرده بودند و تیم قله بخش های پایانی را بدون اکسیژن طی کرده است. گرچه بودن ماسک اکسیژن بر صورت آن ها که در تصاویر قله قابل رویت است، این ادعا را توام با شک کرد. بعدها بوناتی در کتابی تحت عنوان “کوه های زندگی من” از خودش دفاع کرد.
پس از صعود ایتالیائی ها، کوه و قله K2 تا ۱۹۷۷ صعودی بر خود ندید، تا اینکه در این سال تیمی از کشور ژاپن متشکل از ۵۲ کوهنورد و ۱۵۰۰ باربر موفق شد دومین صعود قله را صورت دهند. در این تیم اشرف امان کوهنورد پاکستانی نیز بعنوان راهنما و باربر ارتفاع عضویت داشت که موفق به فتح قله شد.
یک سال بعد تیمی از آمریکا توانست از یال شمال غربی قله را فتح کند. این تیم صعود خود را از مسیر یال شمال شرقی آغاز کرد (این یال امروزه به مسیر لهستانی ها معروف است)، سپس در ارتفاع ۷۷۰۰ متری به طرف یال آبروزی تراورس کردند. در اینجا بحث بر سر آن شکل گرفت که چه کسی نخستین صعود بدون اکسیژن را بر روی قله صورت دهد. بدین ترتیب لوئیس ریچارد نخستین داوطلب اجباری این امر بود. وی کپسول اکسیژن خود را در میان راه دفن کرد، زیرا سیستمش دچار مشکل بود و عمل نمی کرد. جان روسکلی پس از لوئیس دومین شخصی بود که قله را بدون اکسیژن صعود کرد، اما نه به دلیل خربی سیستم اکسیژن بلکه از ابتدا به این نیت بالا آمده بود.
در سال ۱۹۸۱ ترئو موستورا تلاش موفقی را از یال جنوب غربی رهبری کرد. در ۷ آگوست آیهو اوهتانی به همراه راهنمای پاکستانی نظیر صبیر موفق شدند نخستین صعود این مسیر را صورت دهند.
در سال ۱۹۸۲ نخستین صعود جبهه شمالی توسط تیمی ژاپنی به رهبری ایسائو شینکای صورت گرفت. ۷ عضو این تیم همگی بدون کپسول اکسیژن به قله رسیدند. در همین سال تیمی لهستانی به رهبری یانوس کورزب بدون داشتن اجازه صعود از مسیر صعود نشده شمال غربی بالا رفتند. اما پس از مشاهده این تیم توسط مقامات محلی مجبور به بازگشت از ارتفاع ۸۲۰۰ متری شدند.
در ۱۹۸۶ نخستین صعود زنان بر روی کی ۲ را وندا رتکوویچ کوهنورد زن لهستانی، لیلین بارارد از فرانسه و جولیا تولیس از انگلستان هر سه بدون کمک کپسول اکسیژن صورت دادند. آن ها نیز از یال آبروزی به این مهم دست یافتند. گرچه جولیا و لیلین بر اثر طوفان کشته شده و برای همیشه در دل کی ۲ آرام گرفتند.
در سال ۱۹۸۶ بنیو شامو کوهنورد معروف فرانسوی توانست کی ۲ را در مدت زمان ۲۲ ساعت و ۳۰ دقیقه از کمپ پیشرفته ABC صعود کند. این در شرایطی بود که تازه چند روز از صعود ۱۶ ساعته او به برودپیک می گذشت. همچنین اریک اسکوفیر دیگر کوهنورد فرانسوی موفق شد پس از صعود قلل گاشربروم I و II ، کی ۲ را نیز صعود کند. اسکوفیر این سه قله را تنها در مدت ۲۱ روز صعود کرد که کاری بس قابل توجه بود.
در این سال همچنین کوکوشکا و پتروفسکی کوهنوردان شایسته لهستانی موفق به گشایش مسیری دشوار در جبهه جنوبی شدند. متاسفانه کوکوشکا پس از صعود به تنهایی به خانه بازگشت و پتروفسکی برای همیشه در دل کی ۲ آرام گرفت.
در مجموع در سال ۱۹۸۶ با مرگ ۱۳ کوهنورد بر روی کی ۲ فاجعه ای در کوهنوردی رقم خورد.
در سال ۱۹۹۰ تیمی از ژاپن به رهبری تومای اوکی توانست مسیری جدید در رخ شمال غربی باز کند. بخش های پایانی مسیر در ارتفاع ۸۰۰۰ متری با یال شمالی مشترک بود.
در ۱۹۹۱ پیر بگین و کریستوف پروفی کوهنوردان بزرگ فرانسوی توانستند در مدت ۴۸ ساعت بدون کمک باربر ارتفاع و کپسول اکسیژن و کمک طناب های ثابت مسیر جدیدی را بر روی جبهه شمال غربی کی ۲ باز کنند. صعود آن ها نمایش قابل تحس این کوهینی از کوهنوردی فنی به شمار می رفت.
در بهار ۱۹۹۶ یکی از پر تلفات ترین صعودهای کی ۲ رغم خورد و این زمانی بود که ۶ کوهنورد از جمله آلیسون هرگریوز پس از صعود قله دچار طوفانی سهمگین شده و همگی مفقود شدند.
از نظر میزان صعودها به کشته شدگان این کوه با نسبت ۴ به ۱ پس از آناپورنا و نانگاپاربات در رده سوم قلل ۸۰۰۰ متری قرار دارد. از این رو این کوه را گاها کوه قاتل یا کوه بی رحم نیز می خوانند.
یکی از فاکتورهایی که صعود به کی ۲ را در بین تمامی هشت هزار متری های هیمالیا به مبارزه تبدیل کرده فنی بودن کوه است. بیش از ۴۵ درجه شیب در اکثر نقاط کوه آن را نیازمند ثابت گذاری در اغلب نقاط صعود کرده است. نیاز به ۲۵۰۰ متر طناب در جبهه جنوبی و ۵۰۰۰ متر در جبهه شمالی و از طرفی عدم فعالیت باربرهای توانمند ارتفاع بر روی این کوه موجب می شود تا خود کوهنوردان مجبور به آماده کردن مسیر شوند و این امر بر خطرات صعود افزوده است. جان مطلب در مسیر قله این کوه باید علاوه بر قبول ریسک و خطرات مختلف٬ هم هوای٬ بارکشی و کوهنوردی کرد.
در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱، قله K2 برای اولین بار در زمستان توسط یک تیم ده شرپا به عنوان آخرین قله از ۱۴ هشت هزار نفر صعود کرد. تیم برنده شامل نیرمال پورجا، گلجه شرپا، مینگما دیوید شرپا، مینگما گیالجه شرپا، سونا شرپا، مینگما تنزی شرپا، پم چیری شرپا، داوا تمبا شرپا، کیلی پمبا شرپا و داوا تنجینگ شرپا بود. در همان روز، سرگی مینگوته کوهنورد اسپانیایی هنگام فرود از کمپ یک به کمپ پایه پیشرفته، دچار سانحه مرگبار شد.
صعودها و حوادث ایرانی ها در کی ۲
تا کنون چندین تلاش و صعود موفقیت آمیز و کمتر موفقیت آمیز توسط کوهنوردان ایرانی بروی کی ۲ رقم خورده.
- در تابستان ۱۳۸۳ «داود خادم اصل» بر روی کی۲ تلاشی داشت که هنگام بازگشت از کمپ ۴ به همراه یک کوهنورد روسی در طوفان گرفتار شده ناپدید شد.
- کاظم فریدیان در سال ۱۳۸۶ اولین کوهنورد ایرانی بود که موفق به صعود قله کی ۲ شد.
- عظیم قیچی ساز سه شنیه ۱۰ مرداد ۱۳۹۱ توانست به قله کی ۲ بدون استفاده از کپسول کمکی اکسیژن صعود کند.
- آقایان رضا شهلایی و حسین بهمنیار نیز تا کنون افتخار صعود به این قله را در کارنامه خود کسب کردند.
- (این لیست در حال بازنویسی و تکمیل است)
گردآوری و بازنویسی از منابع مختلف :امیر سعید احمدی
