رینهولد مسنر، یکی از برجسته‌ترین کوهنوردان تاریخ، نه تنها با صعود به ۱۴ قله‌ی بلند جهان بدون استفاده از اکسیژن، بلکه با نگاهی عمیق به فرهنگ، تاریخ و فلسفه‌ی کوه‌ها شناخته میشود. او با عشق و تعهدی که به کوهستان‌ها دارد، مجموعه‌ای از موزه‌ها را تحت عنوان “Messner Mountain Museums” یا موزه‌های کوهستان مسنر تأسیس کرده است. این موزه‌ها به موضوعات مرتبط با کوه‌ها، کوهنوردی، فرهنگ‌ها و تاریخ‌های مرتبط با کوهستان‌ها اختصاص دارند و هر کدام از این موزه‌ها تجربه‌ای منحصر به فرد از جهان کوهستان را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهند.
موزه کوهستان مسنر Messner Mountain Museum با مخفف MMM پروژه های موزهای از رینهولد مسنر هستند که در استان‌های ایتالیایی تیرول جنوبی و بلونو در سازهای بینظیری مانند قلعه ها و یا اثرهای معماری هنری شکل گرفته شده اند. این مجموعه شامل شش مکان مختلف است که به عنوان موزهای جامع برای کوه‌ها عمل می‌کند و شناخته میشوند.
این پروژه شامل یک مرکز اصلی به نام Firmian و پنج شعبه دیگر به نام‌های: ( Juval، Dolomites، Ortles، Ripa و Corones) است. مسیرهای بین ساختمان مرکز و این شعبه ها نیز به عنوان بخشی از تجربه موزه طراحی شده‌اند. تمام رویدادهای مرکزی در Firmian برگزار میشود، به جز افتتاحیه‌های سالانه که در هر مکان جداگانه انجام میشود.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
قلعه سیگموندسکورن
محل این موزه که در قلعه سیگموندسکرون در نزدیکی بولزانو واقع شده، به نوعی قلب مجموعه موزه‌های مسنر به شمار می‌رود و به‌عنوان مقر اصلی پروژه‌های موزهای مسنر عمل می‌کند. این موزه که در سال ۲۰۰۶ افتتاح شد، به تاریخ و هنر کوهنوردی اختصاص دارد و هدف آن نشان دادن تأثیر کوه‌ها بر انسان و محیط زیست است.این موزه با نام MMM Firmian شناخته میشود.
موضوع این موزه رابطه بین انسان و کوهستان است. بازدیدکنندگان می‌توانند سفری جامع از فرهنگ، تاریخ، دین و محیط زیست کوهستان‌ها را در این مکان تجربه کنند. با طراحی که به‌طور خلاقانه‌ای محیط کوهستانی را با نمایشگاه‌های داخلی ترکیب می‌کند، MMM Firmian فرصتی بی‌نظیر برای درک عمیق‌تر از تعاملات انسانی با کوه‌ها فراهم می‌کند.
بازدیدکنندگان در این موزه از طریق تصاویر، مجسمه‌ها و اشیاء نمادین با تاریخچه کوهنوردی و تأثیرات آن بر طبیعت آشنا میشوند. همچنین، بخشی از موزه به معرفی تاریخ قلعه و منطقه اختصاص دارد. طراحی این موزه به‌گونه‌ای انجام شده که ظاهر تاریخی قلعه حفظ شده و سازه‌های مدرن به‌صورت نامحسوس در آن ادغام شده‌اند. این پروژه شامل نمایش آثار فرهنگی و مذهبی از فرهنگ‌های آسیایی نیز میشود که در فضای قلعه به نمایش گذاشته شده‌اند. موزه Firmian با داشتن مسیری که بازدیدکنندگان را از تاریخ و استفاده از منابع طبیعی کوه‌ها به سوی اهمیت مذهبی قله‌ها و تاریخچه کوهنوردی هدایت می‌کند، تجربه‌ای جامع و معنادار از کوه‌ها و انسان‌ها ارائه می‌دهد.
قلعه جووال
قلعه جووال که در دره وینشگاو واقع شده، به عنوان محل اقامت تابستانی رینهولد مسنر شناخته میشود. این موزه به “کوه‌های مقدس جهان” اختصاص دارد و نمایشگاه‌هایی را در زمینه فرهنگ‌ها و ادیان مختلف که کوه‌ها را مقدس می‌دانند، به نمایش می‌گذارد. از نقاشی‌های بودایی تا مجسمه‌های باستانی، این موزه تجربه‌ای روحانی و فرهنگی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. این موزه با نام MMM Juval شناخته میشود.
موزه جووال (Juval)، که بخشی از مجموعه موزه‌های کوهستان مسنر است، در قلعه جووال واقع در نزدیکی ناتورنس ایتالیا قرار دارد. این قلعه که در سال ۱۲۷۸ توسط هوگو فون مونتالبان ساخته شد، اکنون در مالکیت خصوصی رینهولد مسنر قرار دارد و در تابستان‌ها به‌عنوان محل سکونت او استفاده میشود. موزه جووال به اسطوره‌شناسی کوه‌ها اختصاص دارد و بر روی کوه‌های مقدس جهان مانند کوه کایلاش، فوجی‌سان و آیرز راک تمرکز دارد. این موزه همچنین آثار تبتی ارزشمندی مانند مجسمه‌های بودا و یک آسیاب دعای بزرگ را به نمایش می‌گذارد. علاوه بر این، نمایشگاهی درباره گسار لینگ، پادشاه حماسی تبت، اتاقی برای تانتره و اتاقی برای نمایش دستاوردهای اکتشافی در زیرزمین قلعه وجود دارد. در نهایت، مجموعه‌ای از ماسک‌ها و اشیاء مربوط به ادیان قومی و تصاویری از کوه‌ها در برج اصلی قلعه به نمایش گذاشته شده است.
قلعه برنک و یا دولومیت‌ها
در قلب دولومیت‌ها، یکی از زیباترین و چالش‌برانگیزترین مناطق کوهستانی جهان، MMM Dolomites قرار دارد. این موزه به تاریخچه صخره‌نوردی و کوهنوردی در این منطقه اختصاص یافته است و بازدیدکنندگان می‌توانند با تلاش‌ها، موفقیت‌ها و سختی‌های کوهنوردان این منطقه آشنا شوند. این موزه نشان‌دهنده تاریخ پر افتخار کوهنوردی در دولومیت‌ها و تاثیر این منطقه بر رشد و توسعه کوهنوردی در جهان است. این موزه با نام MMM Dolomites شهرت دارد.
موزه «دولومیت‌ها» که به عنوان «موزهای در ابرها» نیز شناخته میشود، در ارتفاع ۲۱۸۱ متری از سطح دریا بر فراز کوه مونته رایت و در یک قلعه مربوط به جنگ جهانی اول، بین دره‌های بوئیت و زولدو قرار دارد. این موزه که در سال ۲۰۰۲ افتتاح شد، به جهان عمودی دولومیت‌ها و تاریخچه کشف و گسترش آنها اختصاص دارد. همچنین بخشی از تاریخ آلپینیسم و شخصیت‌های برجسته این حوزه را به نمایش می‌گذارد.
اورتلز
بخش چهارم موزه مسنر مونتن زیر کوه اورتلر در سولدن تیرول قرار دارد و زیرزمینی ساخته شده است. این بخش که در سال ۲۰۰۴ افتتاح شد، در فضایی به مساحت ۳۰۰ متر مربع به نمایشگاه‌هایی درباره “یخ ابدی” و کوه اورتلر اختصاص یافته است. موضوعات شامل اسکی، یخ‌نوردی، قطب شمال و جنوب است و به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا به اعماق کوه‌ها و یخچال‌ها نگاهی بیندازند. همچنین در سولدن، فضایی به نام “آلپاین کوریوسا” در یک کلبه کوچک با مساحت ۱۲ متر مربع وجود دارد که به نمایش ۱۳ داستان افسانه‌ای کوهنوردی و عجایب آلپینیسم می‌پردازد. و بازدیدکنندگان را با چالش‌های زندگی در مناطق یخ‌زده و تکنیک‌های بقا در این محیط‌ها آشنا می‌کند. از یخچال‌های طبیعی گرفته تا داستان‌های ماجراجویی‌های قطبی، این موزه نگاهی عمیق به سختی‌های حیات در یکی از سخت‌ترین محیط‌های طبیعی زمین دارد.
ریپا
پنجمین بخش از موزه مسنر مونتن (MMM) به نام “ریپا” (موزه ملت‌های کوهستانی) در قلعه برونک بالای شهر برونک ساخته شده و در ژوئیه ۲۰۱۱ افتتاح شد. این موزه تعاملی به فرهنگ‌ها و ملت‌های کوهستانی اختصاص دارد و فضایی برای تبادل تجربیات با جامعه محلی فراهم می‌کند. بازدیدکنندگان از مناطق مختلف کوهستانی مانند شرپاها، سرخ‌پوستان، تبتی‌ها، مغول‌ها و هانزاها دعوت میشوند تا یک تابستان را در این مکان سپری کنند و از زندگی و فرهنگ خود صحبت کنند.
قلعه برونیکو، MMM Ripa به فرهنگ‌ها و سنت‌های مردمان کوهستانی در سراسر جهان اختصاص دارد. “ریپا” به معنای “مردم کوهستانی” است و این موزه داستان‌های زندگی، تاریخ و فرهنگ‌های مردمانی را که در شرایط دشوار کوهستانی زندگی می‌کنند، بازگو می‌کند. این موزه فرصتی نادر برای درک عمیق‌تر از تنوع فرهنگی و چالش‌های زندگی در کوهستان‌ها فراهم می‌کند.
کرونس
موزه مسنر مونتن کرونس. MMM Corones در کرونپلاتز در منطقه اننبرگ، ششمین بخش این پروژه است که در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۵ افتتاح شد. طراحی این موزه به دست معمار معروف، زاها حدید، انجام شده است. موضوع اصلی این موزه “سنگ، کوهنوردی و صخره‌نوردی” است. رینهولد مسنر در مراسم افتتاحیه این موزه، این پروژه را به عنوان “پانزدهمین قله هشت‌هزار متری” خود توصیف کرد و اعلام کرد که این موزه، آخرین موزه از مجموعه MMM خواهد بود.
بر فراز قله کوه کرونپلاتز (۲۲۷۵ متر) ، MMM Corones آخرین موزهای است که به مجموعه مسنر اضافه شده است. این موزه که توسط معمار معروف زاها حدید طراحی شده، به قله‌ها و اکتشافات کوهنوردی اختصاص دارد. MMM Corones تاریخچه کوهنوردی و فلسفه زندگی مسنر در کوهستان‌ها را به نمایش می‌گذارد و بازدیدکنندگان می‌توانند از طراحی بی‌نظیر و دیدگاه‌های پانورامای این موزه لذت ببرند.
روکا
بخش هفتم از پروژه موزه‌های مسنر مونتن (MMM) در حال حاضر در مونته المو (Monte Elmo) نزدیک سکستن (سودتی‌رول) در دست ساخت است. ایستگاه قدیمی تله‌کابین که دیگر به آن نیازی نبود، توسط MMM بازسازی میشود. طبق گفته‌های مسنر، افتتاح این موزه برای پاییز ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده است. این ساختمان که قرار بود تخریب شود و زباله‌های آن از طریق جاده‌ای به دره منتقل شوند، به جای آن توسط MMM تبدیل به یک موزه ماهواره‌ای جدید با هدف صرفه جویی در مصرف منابع افتتاح میشود.
هزینه‌ها و تأمین مالی
هزینه‌های پروژه موزه مسنر مونتن تا ۳۰ میلیون یورو برآورد شده است. این هزینه‌ها بین رینهولد مسنر و دولت منطقه‌ای سودتیول تقسیم شده‌اند. دولت سودتیول هزینه‌های بازسازی ساختمان‌های قدیمی را تامین کرده و در مقابل، مسنر متعهد شده است که به مدت ۳۰ سال نمایشگاه‌های خود را بدون دریافت یارانه نگه‌داری کند. بازسازی قلعه قدیمی در مونته ریت توسط منطقه ونتو و شهرداری پیوه دی کادوره انجام شد. همچنین برای نوسازی و طراحی MMM Ripa، هزینه‌ای بین ۳ تا ۴ میلیون یورو برآورد شده است که ۸۰٪ آن توسط دولت سودتیول تامین شده است تا به شهرداری برونک کمک مالی شود.
نقد و ارزیابی
پروژه موزه مسنر مونتن بدون انتقاد نمانده است. برخی منتقدان مسنر را به ایجاد یک «مقبره مسنر» متهم کرده‌اند. همچنین، این پروژه از سوی منتقدانی به عنوان «دیزنی‌لند» توصیف شده که فرهنگ سود تیرول (تیرول جنوبی) را نابود می‌کند. بیشترین مخالفت‌ها از سوی مجموعه خبرگزاری و رسانه سود تیرول بانام «اتزیا» بود که مسنر اغلب اخبار آنها را به نقد می‌کشید. با این حال، ارزیابی‌های مثبتی نیز وجود دارد که به ویژه به موقعیت‌های برجسته موزه‌ها در قلعه‌ها و مکان‌های خاص اشاره دارد. این موزه‌ها به عنوان جاذبه‌های توریستی شناخته میشوند و با فرهنگ سودتیول مرتبط هستند.
تجربه‌ای منحصر به فرد از جهان کوهستان
موزه‌های کوهستان مسنر نه تنها مکان‌هایی برای نمایش اشیاء تاریخی یا داستان‌های کوهنوردی هستند، بلکه هر یک از این موزه‌ها تجربه‌ای منحصر به فرد از دیدگاه‌های مسنر درباره کوهستان‌ها و زندگی در آنها را ارائه می‌دهند. بازدید از این موزه‌ها، سفری است به قلب کوه‌ها، جایی که فرهنگ، تاریخ، و فلسفه با طبیعت سخت و زیبا پیوند خورده‌اند. برای علاقه‌مندان به کوه‌ها و کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از این محیط‌ها هستند، موزه‌های مسنر یک مقصد بی‌نظیر و الهام‌بخش است.
منبع بخشی از متن و تصاویر سایت موزهای کوهستانی مسنر
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
