دستکش کوهنوردی یکی از تجهیزات حیاتی در فعالیت‌های فضای باز زمستانی هستند. این پوشاک کوچک اما با عملکردی بسیار مؤثر، نقش مهمی در حفاظت از دستان و انگشتان ایفا می‌کنند و می‌توانند تفاوت ویژه‌ای در تجربه ایمنی، عملکرد و راحتی فرد ایجاد کنند.
در این مطلب به بررسی دستکش کوهنوردی از جنبه‌های مختلفی مانند انواع ساختار، مواد عایق و ویژگیهای فنی پرداخته شده است تا بتوانید در خرید بعدی خود، با آگاهی کامل، دستکشی مناسب و متناسب با نیازها و شرایط فعالیتتان انتخاب کنید.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
تعریف دستکش و اهمیت آن
دست‌ها در کوهنوردی به‌طور مداوم در معرض استفاده‌های گوناگون قرار دارند؛ از باز و بسته کردن کوله‌پشتی و استفاده از باتوم گرفته تا گره زدن طناب، صعودهای دست به سنگ و بسیاری فعالیت‌های دیگر. علاوه بر این، دست‌ها به دلیل جریان خون و گرمای بالا، مستعد از دست دادن حرارت هستند. عوامل محیطی مانند سرما، باد و رطوبت می‌توانند این جریان را مختل کرده و دستان را بی‌حس کنند. در شرایط سخت‌تر، این وضعیت ممکن است به سرمازدگی یا یخ‌زدگی منجر شود. همچنین، دست‌ها در برابر تابش اشعه فرابنفش (UV) و اصطکاک ناشی از تماس با سنگ‌ها یا تجهیزات، نیازمند مراقبت ویژه هستند.
دستکش‌های کوهنوردی، با عایق‌بندی مناسب و طراحی‌های فنی، نه‌تنها به حفظ گرمای بدن کمک می‌کنند، بلکه از آسیب‌های جدی جلوگیری کرده و امکان استفاده ایمن از تجهیزات عمومی و فنی را فراهم می‌آورند. در محیط کوهستان، عواملی چون دماهای زیر صفر، بادهای تند و رطوبت می‌توانند سلامت و کارایی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند. به همین دلیل، انتخاب و استفاده از دستکش مناسب یکی از اصول اولیه ایمنی و راحتی در کوهنوردی است.
انواع تقسیم بندی
دستکش‌های کوهنوردی را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی مانند ساختار طراحی برای انگشتان، لایه‌بندی و عایق‌بندی، یا نوع و هدف فعالیت تقسیم‌بندی و دسته‌بندی کرد.
دسته‌بندی بر اساس ساختار دستکش‌ها
دستکش‌های کوهنوردی، بسته به طراحی و ساختارشان برای انگشتان، به سه دسته اصلی تقسیم میشوند. این دسته‌بندی‌ها با هدف ایجاد تعادلی بین راحتی، عملکرد و حفظ گرما صورت گرفته‌اند:
۱. دستکش‌های پنج‌انگشتی (Five-Finger Gloves):این نوع دستکش متداول‌ترین طراحی در میان دستکش‌های کوهنوردی است. به دلیل جداسازی کامل انگشتان، این دستکش‌ها آزادی عمل بیشتری فراهم می‌کنند و برای فعالیت‌هایی که نیاز به دقت بالا دارند، مانند گره‌زدن طناب یا کار با تجهیزات فنی، ایده‌آل هستند. اما به علت جداسازی انگشتان، قدرت عایق حرارتی آن‌ها نسبت به مدل‌های دیگر کمتر است و در دماهای بسیار سرد ممکن است به اندازه کافی گرم نباشند.
۲. دستکش‌های دو‌انگشتی (Mitten Gloves):
این نوع دستکش که با نام “میته” نیز شناخته می‌شود، گرمای بیشتری نسبت به دستکش‌های پنج‌انگشتی ارائه می‌دهد. دلیل این برتری گرمایشی، قرارگیری انگشتان در کنار یکدیگر است که موجب حفظ بهتر حرارت می‌شود. این دستکش‌ها برای شرایط بسیار سرد و فعالیت‌هایی که دقت کمتری نیاز دارند، مانند اسکی یا یخ‌نوردی، مناسب هستند. البته این مدل‌ها آزادی حرکت انگشتان را محدودتر می‌کنند.
۳. دستکش‌های سه‌انگشتی (Lobster Gloves):
این دستکش‌ها ترکیبی از دو مدل قبلی هستند و با هدف ایجاد تعادل بین حفظ گرما و آزادی عمل طراحی شده‌اند. در این مدل، انگشت اشاره به‌صورت جداگانه قرار گرفته و سه انگشت دیگر در یک بخش مشترک قرار دارند. این طراحی امکان انجام کارهایی مانند استفاده از باتوم یا کلنگ را با حفظ گرمای بیشتر نسبت به دستکش‌های پنج‌انگشتی فراهم می‌کند.
دسته‌بندی دستکش‌ها بر اساس لایه‌بندی
در این دسته‌بندی، دستکش‌های کوهنوردی بر اساس تعداد و نوع لایه‌های تشکیل‌دهنده آن‌ها به دو دسته کلی تقسیم میشوند: دستکش‌های تک‌لایه و دستکش‌های چندلایه عایق. این لایه‌بندی‌ها برای تأمین حفاظت، گرما و راحتی بیشتر در شرایط مختلف کوهستان طراحی شده‌اند. از مزایای این روش، انعطاف‌پذیری بالا و امکان تطبیق با شرایط متغیر محیطی است.
۱. دستکش‌های تک‌لایه:
این نوع دستکش‌ها به دلیل طراحی ساده‌تر، سبک‌تر و مناسب برای فعالیت‌های سبک‌تر یا شرایط آب‌وهوایی ملایم‌تر هستند.
- تک‌لایه بیس (Base Layer): نازک، چسبان و تنفس‌پذیر، معمولاً از پشم مرینوس یا الیاف مصنوعی ساخته می‌شود.
- تک‌لایه وینداستاپر (Windstopper): برای محافظت در برابر بادهای سرد طراحی شده‌اند.
- تک‌لایه پلار (Fleece Layer): مناسب برای گرمای بیشتر در شرایط خشک.
- تک‌لایه محافظتی (Tactical Gloves): مخصوص فعالیت‌های فنی ٫کار با طناب و صعودهای ویافریتا در بهار٫ تابستان و پائیز
- دستکش‌های نیمه‌انگشتی (Fingerless Gloves) محافظت از کف دست در برابر اصطکاک با کابل‌ها و صخره‌ها
۲. دستکش‌های چندلایه:
برای دماهای بسیار پایین و شرایط سخت‌تر طراحی شده‌اند و شامل لایه داخلی (آستر)، لایه میانی (عایق حرارتی) و لایه بیرونی (پوسته مقاوم در برابر باد و آب) هستند. دستکش‌ها چند لایه در انواع متنوعی با پوشش ها و عایق های مختلف و برای فصول سرد زمستانی و خیلی سرد و فعالیت‌های متنوع مانند صعودهای زمستانی، یخ‌نوردی و اسکی کوهستان بسیار مناسب هستند.
- لایه داخلی (آستر): وظیفه جذب رطوبت و حفظ گرمای بدن را دارد و معمولاً از الیاف مصنوعی یا پشم مرینوس ساخته می‌شود.
- لایه میانی (عایق): این لایه حرارت بدن را در داخل خود حبس کرده و مانع از دست رفتن آن می‌شود. همچنین از ورود سرما جلوگیری می‌کند. این لایه ممکن است از پر طبیعی یا الیاف مصنوعی مانند Primaloft یا Thinsulate ساخته شود.
- لایه بیرونی (غشا و پوسته محافظ): وظیفه حفاظت در برابر باد، باران و برف را بر عهده دارد. این پوسته معمولاً دارای غشای تنفس‌پذیر مانند Gore-Tex است یا از پارچه نایلون مقاوم در برابر آب و باد ساخته می‌شود. لایه بیرونی می‌تواند به‌صورت جداگانه روی سایر لایه‌ها پوشیده شود تا محافظت بیشتری فراهم کند.
دسته‌بندی بر اساس نوع مواد عایق
دستکش پشمی (Woolen Gloves):
دستکش‌های پشمی از الیاف طبیعی مانند پشم مرینوس ساخته شده‌اند که به دلیل خواص طبیعی پشم در حفظ گرما، جذب رطوبت و تنفس‌پذیری محبوب هستند. این دستکش‌ها برای فعالیت‌های سبک‌تر و هوای سرد و خشک مناسب‌اند، زیرا گرمای خوبی ارائه می‌دهند و در برابر بو مقاوم‌اند. اما در برابر باد و رطوبت عملکرد محدودی دارند و معمولاً به‌عنوان لایه میانی یا بیس در سیستم لایه‌بندی استفاده میشوند.
دستکش وینداستاپر ( Windstopper Gloves):
این دستکش‌ها برای محافظت در برابر بادهای سرد طراحی شده‌اند و معمولاً از پارچه‌هایی با فناوری وینداستاپر ساخته میشوند. آن‌ها گرمای مناسبی ارائه می‌دهند، اما مقاومت کمی در برابر رطوبت دارند. این دستکش‌ها برای فعالیت‌های کوتاه‌مدت یا ارتفاعات متوسط در آب‌وهوای خشک بسیار کاربردی هستند.
دستکش تک‌لایه پلار (Fleece):
دستکش‌های پلار به دلیل توانایی تولید و حفظ گرما شناخته میشوند. آن‌ها سبک، نرم و تنفس‌پذیر هستند، اما در برابر باد و آب مقاوم نیستند. این دستکش‌ها معمولاً در شرایط خشک یا به‌عنوان لایه میانی در سیستم لایه‌بندی دستکش استفاده میشوند.
دستکش پر طبیعی ( Down Gloves):
دستکش‌هایی که از پر طبیعی به‌عنوان عایق استفاده می‌کنند، فوق‌العاده گرم و سبک هستند و قابلیت فشرده‌سازی بالایی دارند که حمل آن‌ها را آسان می‌کند. این دستکش‌ها برای دماهای بسیار سرد مناسب‌اند اما در شرایط مرطوب، خاصیت عایق بودن خود را از دست می‌دهند.
دستکش الیاف مصنوعی (Synthetic Gloves):
الیاف مصنوعی در این نوع دستکش‌ها مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارند و حتی در شرایط خیس، عایق بودن خود را حفظ می‌کنند. آن‌ها سبک، مقاوم و اقتصادی بوده و برای کوهنوردانی که در شرایط مرطوب یا برفی فعالیت می‌کنند، گزینه مناسبی هستند.
دستکش چرمی (Leather Gloves):
دستکش‌های چرمی به دلیل مقاومت بالا در برابر سایش و انعطاف‌پذیری مناسب در دماهای پایین محبوب‌اند. این دستکش‌ها معمولاً برای فعالیت‌های فنی مانند صعود یا کار با ابزارهایی مانند طناب و کلنگ یخ استفاده میشوند. اگرچه چرم به‌طور طبیعی آب‌گریز است، اما برای استفاده در شرایط مرطوب نیاز به مراقبت و استفاده از مواد ضدآب دارد. در غیر این صورت، با خیس شدن خاصیت عایق بودن آن کاهش می‌یابد و زمان خشک‌شدن آن طولانی است.
دستکش سبک ترکیبی(Hybrid Gloves):
این نوع دستکش‌ها ترکیبی از مواد طبیعی و مصنوعی مانند پشم، الیاف مصنوعی و چرم طبیعی هستند. قسمت کف دست و انگشتان که در معرض سایش قرار دارند، از چرم ساخته شده‌اند تا دوام بیشتری داشته باشند. این دستکش‌ها برای فعالیت‌هایی مانند کوهپیمایی طولانی بدون برف‌کوبی، استفاده از باتوم و اسکی کوهستانی در فصل بهار مناسب‌اند. آن‌ها به دلیل وزن سبک و تنفس‌پذیری، راحتی و عملکرد خوبی ارائه می‌دهند.
دسته‌بندی دستکش‌ها بر اساس نوع استفاده
یکی دیگر از معیارهای مهم و شاید مهمترین برای دسته‌بندی دستکش‌های کوهنوردی، نوع فعالیتی است که این دستکش‌ها برای آن طراحی شده‌اند. این تقسیم‌بندی شامل موارد زیر است:
دستکش‌های کوهپیمایی:
این دستکش‌ها سبک و تنفس‌پذیر هستند و برای پیمایش‌های روزانه و ارتفاعات متوسط طراحی شده‌اند. آن‌ها برای شرایط ملایم و فعالیت‌هایی که نیاز به آزادی حرکت بیشتری دارند، مناسب هستند.
دستکش‌های کوهنوردی:
دارای عایق متوسط بوده و در برابر باد و رطوبت مقاوم هستند. این دستکش‌ها برای شرایط سردتر و فعالیت‌هایی که نیاز به حفاظت حرارتی متوسط دارند، انتخاب مناسبی هستند. همچنین این دسته از دستکش‌ها بنا بر نیاز و شرایط در انواع دستکش کوهنوردی زمستانی سبک و سنگین نیز تقسیم میشوند.
دستکش‌های یخ‌نوردی:
این دستکش‌ها برای گرفتن ابزار فنی مانند تبر یخ و پیچ‌های یخی تقویت‌شده‌اند. عایق‌بندی مناسب آن‌ها، گرمای کافی را برای تماس طولانی‌مدت با یخ فراهم می‌کند.
دستکش‌های اسکی کوهستانی:
با عایق‌بندی قوی و مقاومت بالا در برابر باد و رطوبت، این دستکش‌ها همراه با مچ‌بند بلند طراحی شده‌اند تا از نفوذ سرما جلوگیری کنند و برای شرایط سخت اسکی کوهستان ایده‌آل هستند.
دستکش‌های تاکتیکال (ویافریتا یا کار با طناب):
این دستکش‌ها، که به نیم‌انگشتی نیز معروف هستند، برای فعالیت‌های فنی مانند صعود٫ کار با طناب، فرود و ویافریتا طراحی شده‌اند. این نوع دستکش با فراهم‌کردن آزادی عمل بیشتر برای انگشتان، امکان انجام فعالیت‌های دقیق را فراهم می‌کند. و در عین حال، از کف دست و انگشتان در برابر اصطکاک با کابل‌ها و صخره‌ها محافظت می‌کنند.
جمع‌بندی
انتخاب دستکش مناسب نیازمند توجه به شرایط محیطی و نوع فعالیت است. دستکش‌های مناسب باید ترکیبی از ویژگیهای حفاظتی، گرمایی و عملکردی را ارائه دهند تا تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان فراهم کنند.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
در ادامه توجه‌تان را به مطلب شاخصه ها ویژگیهای دستکش کوهنوردی جلب میکنم:
