پودر او آر اس چیست؟ و فواید مصرف او آر اس در کوهنوردی چیست؟ اینها سوالهای بودند که بعداز انتشار کلیپ ساخت محلول او آر اس خانگی در اینستا گرام از پرسیده میشد. دراین مطلب اطلاعات مختصر و مفیدی در این مورد گردآوری کردم.
او ار اس (Oral Rehydration Salt) نوعی محلول املاح طبیعی خوراکی است که به صورت پودر یا قرص جوشان بنام محلول او آر اس (ORS) با همین نام تجاری و یا به نامهای تجاری دیگری بفروش میرسد. این محلول حاوی مقدار فشرده ای از مواد الکترولیت های مورد نیاز بدن است که پزشکان در شرایطی مانند اسهال و استفراغ شدید ، بهبود وضعیت بیماران و به دلیل اینکه این داروی مکمل حاوی نمک‌های معدنی مثل سدیم، پتاسیم، کلرید و گلوکز (شکر) است به بیماران خود پیشنهاد میکنند.
از همین روی این دارو و یا مکمل خوراکی بدلیل اینکه حاوی مقدار مناسبی الکترولید مفید برای بدن انسان است در چند دهه گذشته طرفداران ورزشکار زیادی را برای حفظ تعادل مقدار از دست رفته این مواد معدنی در بدن خود پس از ورزش سنگین به سمت خو جلب کرده.
او آر اس علاوه بر پودر، به صورت قرص جوشان هم در دسترس است. این دارو از دستگاه گوارش به آسانی جذب می‌شود.
معمولاً پودر ORS به صورت پاکت‌های آماده‌ای عرضه می‌شود که با ترکیب آنها با آب، محلولی آماده می‌شود که باید به مقدار دقیق مصرف شود. این محلول می‌تواند به طور خوراکی تجویز شود و کمک به جلوگیری از عوارض جدی ناشی از از دست دادن الکترولیت‌ها و مایعات در بدن کند. به غیر از مدل پودری انواع قرص جوشان او آر اس نیز در بازار موجود می باشد که مصرف آنها در شرایط فعالیتی مانند کوهنوردی آسان تر می باشد.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
فواید مصرف (ORS) در کوهنوردی
مصرف محلول ترکیبی حفظ تعادل الکترولیت‌ها (ORS) در کوهنوردی نیز می‌تواند مزایای مهمی داشته باشد. وقتی که در ارتفاعات و کوه‌ها قرار دارید، شرایطی مانند افزایش فشار فعالیت، تغییرات دما، فعالیت جسمانی شدید و کاهش فشار جوی ممکن است به از دست دادن الکترولیت‌ها و مایعات منجر شوند. در این شرایط، مصرف ORS می‌تواند به شما کمک کند:
پیشگیری از فشار خون پایین: در ارتفاعات، ممکن است افزایش فشار باعث از دست دادن الکترولیت‌ها و مایعات شما شود و در نتیجه فشار خون پایین (هیپوتانسیون) ایجاد شود. مصرف ORS می‌تواند با ترتیب مناسب الکترولیت‌ها، از این مشکل جلوگیری کند.
کاهش خطر ایجاد اختلالات الکترولیتی: تغییرات فشار جوی و شرایط آب و هوایی در کوه‌ها می‌توانند منجر به تخریب تعادل الکترولیتی در بدن شما شوند. با مصرف ORS می‌توانید این تعادل را حفظ کنید و از ایجاد اختلالات مانند کمبود پتاسیم یا سدیم جلوگیری کنید.
افزایش انرژی: فعالیت کوهنوردی ممکن است زمان و انرژی زیادی را از شما بگیرد. مصرف ORS که شامل گلوکز (شکر) نیز می‌شود، می‌تواند به تامین انرژی سریعتر برای عضلات و کاهش خستگی کمک کند.
بهبود عملکرد فیزیکی: بازسازی مایعات و الکترولیت‌ها به عنوان نتیجه‌ای از مصرف ORS، می‌تواند عملکرد فیزیکی شما را در ارتفاعات بهبود بخشد و از کاهش توانایی جسمی جلوگیری کند.
پیشگیری و درمان گرفتگی عضلات: یکی دیگر از عوارض فشار تمرینی زیادی گرفتگی عضلات به دلیل به هم خوردن تعادل مواد معدنی است. دریافت مواد معدنی از جمله ترکیبات او آر اس می تواند به درمان گرفتگی عضلات یا پیشگیری از آن کمک کند.
راحتی مصرف: پودر یا قرص جوشان او آر اس به راحتی در همه داروخانه ها در دسترس است و همچنین مصرف آن نیاز به فرآیند خاصی ندارد. این ماده سبک بوده و در کوله پشتی شما جای زیادی هم نخواهد کرد. به همین دلیل مصرف آن به طور کلی بسیار آسان خواهد بود.
مهم است به توصیه‌های پزشکان و کوهنوردان حرفه‌ای در مورد تغذیه در کوهنوردی و مشکلات مرتبط با ارتفاعات توجه داشته باشید. همچنین، پیشنهاد می‌شود قبل از شروع هرگونه ماجراجویی کوهنوردی در مورد تجربیات دیگران و اصول ایمنی و بهداشتی در مرتفع‌ها اطلاعات کاملی کسب کنید.
نحوه مصرف ORS در کوهنوردی
مصرف محلول ترکیبی حفظ متعادلیت الکترولیت‌ها (ORS) در کوهنوردی می‌تواند به شما در حفظ تعادل الکترولیتی و مایعات در شرایط ارتفاعات بالا کمک کند. در زیر نحوه مصرف ORS در کوهنوردی را می‌توانید مشاهده کنید:
تهیه محلول ORS: ابتدا پاکت ORS را با دقت باز کنید. سپس محتویات آن را به تعداد مشخص (معمولاً یک پاکت) در ظرف خالی قرار دهید.
افزودن آب به محلول: به طور معمول، یک پاکت ORS به حدود ۲۰۰-۲۵۰ میلی‌لیتر آب اضافه می‌شود. شما می‌توانید از آب آشامیدنی تازه یا آب برف که با ذوب کردن برف به دست می آید، استفاده کنید.
مخلوط کردن محلول: محتویات پاکت ORS را به آب اضافه کرده و آن را به طور کامل مخلوط کنید تا پودر به‌طور کامل حل شود.
مصرف محلول ORS: محلول تهیه‌شده را به آرامی و به میزان کمی نوشید. هدف از این مصرف تدریجی این است که به تدریج مایعات و الکترولیت‌ها به بدن بازگردد تا احساس تشنگی یا نیازمندی به مایعات نداشته باشید. می توانید یک محلول او آر اس درست کرده و در طول یک ساعت پس از رسیدن به کمپ یا محل استراحت آنرا بنوشید. همچنین می توانید یک بطری کوچک حاوی او آر اس با خودتان ببرید و به آرامی در طول چند ساعت آنرا مصرف کنید. اضافه کردن یک پودر منیزیم به این ترکیب هم می تواند غنای آنرا افزایش دهد.
مداومت در مصرف: به طور منظم محلول ORS را مصرف کنید تا تعادل مایعات و الکترولیت‌ها در بدن حفظ شود. اگر در یک روز فعالیت شدید کوهنوردی دارید یا در یک برنامه چند روزه و طولانی کوهنوردی حضور دارید، ممکن است نیاز به چندین بار مصرف داشته باشید.
پیگیری وضعیت: در صورتی که علائمی از دچار شدن به کمبود مایعات و الکترولیت‌ها مشاهده می‌کنید (مانند تشنگی و نیازمندی به مایعات، خستگی شدید، سرگیجه، استفراغ یا اسهال شدید)، مصرف ORS را ادامه دهید و در صورت لزوم فرود رفته و به پزشک مراجعه کنید.
حتماً توصیه می‌شود که قبل از کوهنوردی و مصرف ORS، اطلاعات مربوط به شرایط ارتفاع، اصول بهداشتی و تغذیه را مطالعه کنید و در صورت نیاز با متخصصین کوهنوردی یا پزشکان مشورت کنید.
میزان مصرف
برای بزرگسالان و نوجوانان: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌لیتر از محلول او- آر- اس به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت ۴ تا ۶ ساعت خورانده می‌شود.
در مورد کودکان: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌لیتر از محلول او- آر- اس به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کودک در طول ۴ ساعت اول خورانده می‌شود.
در هر دو مورد پزشک امکان دارد مقدار مصرف را براساس نیاز بیمار تغییر دهد.
عوارض مصرف بیش از حد (ORS) در کوهنوردی
استفاده از محلول ترکیبی حفظ متعادل الکترولیت‌ها (ORS) در کوهنوردی و در شرایط ارتفاع ممکن است در صورت مصرف بیش از حد یا نادرست، به برخی عوارض منفی منجر شود. در زیر تعدادی از عوارض ممکن از مصرف بیش از حد ORS در نظر گرفته شده‌اند:
افزایش غلظت سدیم (هایپرناترمی ): مصرف بیش از حد ORS باعث افزایش میزان سدیم در بدن می‌شود، بزرگسالان مبتلا به هایپرناترمی ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند، مانند: افزایش تشنگی، تهوع و استفراغ، بی‌قراری، ضعف عضلانی، اگر سطح سدیم به شکل عجیبی بالا برود، علائم هایپرناترمی شدیدتر است. همچنین، اگر فردی به‌جای این که به‌تدریج دچار هایپرناترمی شود، به طور ناگهانی دچار هیپرناترمی شده باشد، احتمال بروز علائم بیشتر است.
اختلال تعادل پتاسیم (هایپرکالمی ): مصرف بیش از حد پتاسیم (که یکی از الکترولیت‌های مهم در بدن است) می‌تواند به اختلالات تعادل پتاسیم منجر شود. علائم افزایش پتاسیم در خون شامل موارد زیر است: برادی کاردی و اختلالات نوار قلب (موج P کوتاه یا صاف، عریض تر شدن کمپلکس QRS، بلندی موج T، افزایش یافتن فاصله PR)، کاهش هوشیاری، آپنه (ایست تنفسی)، خستگی و ضعف عضلانی.
اختلال تعادل آب و مایعات: مصرف بیش از حد ORS می‌تواند منجر به افزایش میزان مایعات در بدن شود که ممکن است به اختلالات تعادل آب و مایعات (هیدراتاسیون زیاد) منجر شود. این موضوع می‌تواند به عوارضی مانند اسهال و استفراغ ختم شود.
عدم جذب محلول: در بعضی موارد، بدن ممکن است نتواند محلول ORS را به طور کامل جذب کند، به خصوص در شرایطی که اسهال یا استفراغ شدید وجود دارد. در این موارد، مصرف زیاد ORS ممکن است موجب بی‌ثمر شدن این تلاش شود.
برای جلوگیری از این عوارض، مهم است که دستورالعمل‌های تجویز و مصرف محلول ORS را به دقت رعایت کنید و در صورت وجود علائم نگران‌کننده، به پزشک مراجعه کنید. همچنین، بهتر است قبل از شروع هرگونه ماجراجویی کوهنوردی و مصرف ORS، از متخصصین و منابع معتبر مشورت بگیرید.
جمع بندی
محلول او ار اس (Oral Rehydration Salt) حاوی قند (گلوکز) و الکترولیت (کلرید سدیم و پتاسیم) است که به منظور جبران آب و نمک‌های از دست رفته بدن در افراد مبتلا به اسهال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
او آر اس به صورت پودر در بسته‌های کوچک در داروخانه‌ها موجود است که باید قبل از مصرف به محلول تبدیل شود. برای این کار باید محتوای بسته را طبق دستور روی آن در (اغلب یک لیتر) آب جوشیده سرد شده حل کرد و نوشید. طی درمان با این دارو مصرف غذاهای حاوی نشاسته نظیر برنج، فرنی، نان تست، سیب‌زمینی، ماست، سوپ صاف شده و سبزیجات توصیه می‌شود.
به طور کلی ترکیب او آر اس به منظور ایجاد تعادل الکترولیتی در بدن کاربرد دارد که با بهبود میزان الکترولیت ها این وظیفه را انجام می دهد. استفاده از ترکیب او آر اس در شرایط کوهنوردی طولانی و چند روزه می تواند به جلوگیری از خستگی و گرفتگی عضلات کمک کند.
بهتر است قبل از شروع هرگونه فعالیت ورزشی و یا کوهنوردی که قصد مصرف ORS را دارید، یک بار با پزشک خود و پزشک داروخانه مشورت کنید.
این محلول داروی با نامهای مختلف و به عنوان مکمل خوراکی نیز بفروش میرسد.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی