تکنیک های گام برداری با کرامپون

برای گام برداری با کرامپون و پیمایش شیب های یخی (بسته به فرم و درجه شیب)، تکنیک های مختلفی وجود دارد که میتوان در موقعیت های گوناگون از آنها استفاده کرد. با تمرین و اجرای صحیح تکنیکهای مختلف میتوان در صرف انرژی بیش از حد صرفه جویی کرد.

باید توجه داشت که هر یک از این روش‌ها در جای خود ارزش دارد و عامل ایمنی و صرفه جویی در انرژی میشوند.

در این مطلب پیشفرض و پیشنیاز این است که با گام برداری در برف تازه و فشرده آشنایی کامل دارید و انواع آن روشهای را میشناسید و تمرین کرده اید و می‌توانید با داشتن کرامپون به پا قدم بردارید. بدون اینکه به پاچه شلوارتان صدمه بزنید.

هنگام گام برداری با کرامپون فاصله عرضی پاها بطور معمول بیشتر از هنگام راه رفتن بدون کرامپون است. در غیر اینصورت شاخکهای کرامپون بسیار سریع به لبه پاچه شلوارتان صدمه میرساند. برای تمرین در روزهای نخست استفاده از یک گتر کوهنوردی را پیشنهاد میکنم.

توجه: در این مطلب فقط به تکنیکهای رایج گام برداری با کرامپون در یخ میپردازم و نه گام برداری در برف.
نام تکنیکهای گام برداری با کرامپون با نام گامبرداری در برف قدری متفاوت هستند.

شیبهای کوهنوردی را می توان به ۴ بخش: صفر تا ۳۰ درجه، ۳۰ تا ۴۵ درجه، ۴۵ تا ۶۰ درجه و ۶۰ تا ۹۰ درجه تقسیم بندی کرد. بر همین اساس روش های مختلفی برای گام برداری و صعود با کرامپون در هر شیب وجود دارد:

در این مطلب چهار روش یا تکنیک گام برداری و صعود از «مسیر های یخ زده» با استفاده از «کرامپون» را مرور میکنیم.:

روش پا اردکی (فرانسوی)

سالها کتابهای (Climbing Ice) نوشته ایون شوینارد و  کتاب دیگری از جف لو با نام: (The Ice Experience) منبع اصلی برای تاریخچه و آموزش یخ نوردی بود. بیست و چهار صفحه از کتاب Chouinard به “گام برداری به روش فرانسوی” اختصاص داده شده بود. مجموعه‌ای از تکنیک‌های بسیار مفید که اغلب توسط یخ نوردان امروزی نادیده گرفته می‌شود. از همین روی میتوان تکنیک گام برداری با کرامپون به روش  فرانسوی را مادر دیگر روشهای گامبرداری با کرامپون دانست. در این مطلب من قصد ندارم وارد تاریخچه گامبرداری شوم.

اما کافی است بدانیم. روش فرانسوی یا پا اردکی (duck foot) در بین اکثر کوهنوردان اروپایی به روش اکشتاین معروف است. و برای شیبهای ۰ تا ۳۰ و حتی قدری بیشتر کاربرد مناسب است. در شیبهای خفته بدون کلنگ و تبر در شیبهای بالای ۳۰ درجه با پشتیبانی کلنگ کوهپیمایی و تبر یخنوردی.

این روش که یکی از قدیمی‌ترین و عمومی‌ترین روش‌های گام‌برداری روی یخ است بر اساس درگیر شدن تمام نیش‌های کرامپون بر روی سطح یخ انجام میشود و به خاطر زاویه ۶۰ تا  ۹۰ درجه قرار گیری پنجه پاها، به روش پای اردکی مشهور است . این روش بیشتر برای راهپیمایی و صعود روی شیب‌های یخچالی یا ابتدای شروع یخچال‌ها و برای صعود شیب‌های خفیف یا کم با سطح یخی مناسب استفاده می‌شود.

 

از این تکنیک روی برف سخت یا یخ نرم با درجه بیشتر هم میتوان استفاده کرد اما نیاز مبری به پشتیبانی کلنگ یا تبر یخ دارد.

در شیبهای ۳۰ تا ۴۵ درجه: همچنان می توان برای درگیری تمامی دندانه های کرامپون با سطح برف از همان روش اردکی بهره جست. حال هرچه به شیب ۴۵ درجه نزدیکتر می شویم بدلیل سختی قرارگیری روی شیب با زانوی خمیده پا امکان درگیری تمامی شاخکهای کرامپون با شیب تند میسر نیست در چنین حالتی روش فرانسوی همچنان کارائی مناسبی دارد. در این روش تمام تیغه های زیرین کرامپون با سطح بستر تماس دارد، به طوریکه پای رو به دره با زاویه ۴۵ درجه به سمت دره و پای رو به کوه با زاویه ۱۵ درجه رو به کوه قرار می گیرد. این روش در شیب های تا ۶۰ درجه نیز کاربرد دارد.

اگر شیب مسیر زیاد نباشد، می‌توانید روش فرانسوی را به صورت مارپیچی نیز اجرا کنید و شیب یخی را صعود کنید. در این حالت، می‌توانید از سخمه، کلنگ یا تبر خود برای صعود استفاده کنید. برای چرخیدن و تغییر وضعیت در این حالت، ابتدا باید بر روی کلنگ یا تبر خود تکیه دهید. سپس پای بیرونی را کمی جلو ببرید تا پای داخلی شما عقب قرار گیرد. و بعد از آن پای عقبی را ۹۰ درجه به سمت مخالف بچرخانید و در مرحله بعد پای بیرونی را هم بچرخانید و در کنار پای دیگر قرار دهید. حالا شما ۹۰ درجه تغییر وضعیت داده‌اید و می‌توانید به صعود ادامه دهید.

در این روش، اگر شیب مسیر تند شود و در حالت تراورس باشید، می‌توانید تیغه تبر خود را در یخ فرو ببرید و همانند خنجر/قلاب از آن استفاده کنید.

 

روش پلکانی (اسکاتلندی یا ورتیکال)

روش اسکاتلندی به ورتیکال این روش برای صعود در روی شیب‌های کم و متوسط یخی مناسب است. در این روش، هر دو پا موازی با مسیر شیب هستند و در واقع فرد صعود کننده از پهلو به بالا می‌رود. حرکت پاها به صورت ضربدری است و تمام قسمت‌های کرامپون همانند روش فرانسوی با یخ درگیر می‌شوند.

هنگام صعود، ممکن است پاهایتان کمی خستهشود. برای استراحت در این حالت، می‌توانید بر روی پاهای خود به سمت پایین بنشینید و بروی تبریخ خود تکیه کنید.

 

هر تکنیک مزایا و محدودیت‌های خود را دارد. توجه به نوع یخ، شیب، و شرایط جوی در انتخاب تکنیک مناسب بسیار حائز اهمیت است. تجربه و تمرین در محیط‌ های مختلف باعث بهبود مهارت‌ها و افزایش اطمینان شما در حرکت با کرامپون و سپس در یخ‌نوردی خواهد شد.

روش هیبرید (تکنیک آمریکایی)

روش هیبرید یا ساعت سه، ساعت نه: در شیب ۴۵ تا ۶۰ درجهکارایی مناسبی دارند.

بعضی مواقع، به علت کم شیب بودن یخ، درگیری نیش‌های جلو لازم نیست و همچنین شیب بیشتر از آن است که بشود با کف کرامپون مسیر را صعود نمود. در اینجا می‌توان با تلفیق روش فرانسوی و روش آلمانی به روش ساعت سه یا ساعت نه رسید. در این روش یک پا را با نیش کرامپون روی یخ قرار می‌دهیم و پای دیگر عمود به آن قرار می‌گیرد به صورتی که بشود با کف کرامپون روی سطح یخ را صعود کرد. در این حالت وضعیت پاها شبیه به عقربه‌های ساعت در ساعت ۹ می‌باشد که با هم زاویه ۳۰ درجه می‌سازند. برای تقسیم فشار به صورت یکنواخت روی پاها بعد از طی مقداری از مسیر، شکل قرار گرفتن پاها را تنظیم می‌دهیم. در این حالت وضعیت پاها عقربه ساعت ۳ را نشان می‌دهند. این روش برای صعود در روی خط مستقیم مناسب است و تقریباً تمام ماهیچه‌های پا را درگیر می‌کند و کمتر باعث خستگی می‌شود.

• با یک پا، مستقیما به روی سطح شیب­دار ضربه بزنید تا چهار دندانه جلویی کرامپون (نیش‌ها و پیش‌ها) در برف گیر کنند.
• در این ضمن، پای دیگر را بر روی شیب قرار دهید (با راه رفتن بصورت خمیده)، و مطمئن شوید که آن پا را صاف نگه داشته‌اید و تمام دندانه‌های کرامپون در برف گیر کرده‌اند.
• با استفاده از این تکنیک، شما می‌توانید از هرگام تا گام دیگر استراحت کنید. وقتی که بیشتر وزن خود را بر روی پایی دارید که به سمت بیرون چرخیده است، شما تمایل دارید که وقفه ای داشته باشید و استراحت کنید.

در اینجا نیاز به تذکر است در شیبهای ۴۵ تا ۶۰ درجه حرکت بدون بهره گیری از کلنگ یا تبر یخ  پیشنهاد نمیشود و خطرناک است.

روش فرانت پویینتینگ (تکنیک آلمانی)

فرانت پویینتینگ یا روش آلمانی یک تکنیک پیشرفته ­تر است که معمولا در زمان یخنوردی یا بر روی شیب‌های تندتر از ۴۵ درجه و مناسب برای شیب ۶۰ تا ۹۰ درجه بکار می‌رود و از دو نوک جلویی کرامپون برای صعود استفاده می شود.

در این روش تقریباً پاها هیچ زاویه ای با هم ندارند و در کنار هم و به صورت موازی قرار می گیرند. در این روش فاصله پاها به اندازه عرضه شانه و نوک کرامپون هم نباید با زاویه زیاد در داخل یخ فرو رفته باشد. بهترین حالت اینست که پا به صورت عمود بر یخ و حتی پاشنه کمی هم به سمت پایین متمایل باشد. بالا رفتن پاشنه باعث مماس گشتن تییه جلویی کرامپون با سطح یخ و همچنین بیرون آمدن نیش های کناری در نتیجه درآمدن کل کرامپون می شود.
توجه داشته باشید که اگر خواستید از کرامپون کلاسیک برای یخنوردی استفاده کنید، نیش و شاخک پیش زاویه تند داشته باشند تا آنها هم با پایین دادن پاشنه با یخ درگیر شوند.

در این روش بدلیل تند بودن شیب نیاز به طناب و میانی و همچنین بهره گیری از یک یا دو تبر یخنوردی الزامی است.

 

گامبرداری در سراشیبی با گرامپون

گامبرداری در سراشیبی با کرامپون باید مانند گامبرداری برای صعود پیوسته تمرین شود. گاهی با تبر و کلنگ یخ کاهی بدون آنها.

دقت کنید که در حالت پیمایش پاهای خود را نسبتا بازتر از حد معمول را برای بدن حفظ کنید، یک وضعیت ورزشی (قدرتی) داشته باشید (مخصوصا در زمان پایین آمدن از سراشیبی) و زانوهایتان را شل و خمیده نگه دارید.

با توجه به آنکه در روش فرانسوی، خطر برخورد پاها با یکدیگر و قیچی شدن پاها وجود دارد، می‌توان آن را به صورت فرود پلکانی تغییر داد. گرچه بهتر است زاویه پای کوه و دره تغییری نکند، یعنی پای دره ۴۵ درجه به سمت دره و پای کوه به صورت ۱۵ درجه به سمت شیب قرار گیرد. همچنین، برای بازگشت از مسیر توسط تبر در روش‌های آلمانی، دقیقاً می‌توان عکس حالت گفته شده در صعود را اجرا نمود، البته با کمک کلنگ یا تبر.

در شیب‌های کم و در حین بازگشت هنگام رو به دره حرکت می‌کنیم، می‌توان با قرار دادن تمامی دندانه‌ها روی برف به صورت همزمان عمل نمود. در این روش با توجه به خطر درگیری پاشنه کرامپونها در هم، مناسب است پنجه‌ها به هم نزدیک‌تر شوند (به صورت پا شتری)، زانوها به هم نزدیک و پا به صورت X قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که هر چه شیب تندتر شود، فشار به زانوها بیشتر خواهد شد، اما ایمنی این حالت بالاتر از قرار دادن موازی پاها یا پای اردکی می‌باشد.

 

 

خطای رایج گامبرداری با کرامپون

پیمایش یا تراورس با کرامپون یکی از رایج ترین اشکال استفاده از کرامپون است. هنگام تراوس بیشترین خطای که اغلب پیش میاید کم دقتی در درگیر کردن تمام شاخکهای کرامپون با سطح یخ است.

هنگام تراورس مسیر یخی با بسمت پایین سعی کنید پنجه پا (کفس کرامپون) به سمت دره بچرخانید تا تمام شاخکها و یا نیش های عمودی با سطح یخ درگیر باشند.   در این حالت میتوانید از تبر یخ و کلنگ یخ به عنوان پشتیبان استفاده کنید.

 

کنترل میزان برف جمع شده زیر کرامپون

گاهی پیش میاد تا سوار شدن روی مسیر اصلی مجبور به عبور از سطحی برف گرفته باشیم. این برفها اگر متراکم نشده باشند زیر کرامپون جمع میشوند. در حال حاضر تمام کرامپون‌ها به صفحات ضد برف (Anti Snow)  مجهز هستند تا از گلوله گلوله شدن برف‌ها یا چسبیدن گلوله‌های برف به کف کرامپون جلوگیری کنند. اما همچنان ممکن است که برف زیر کرامپون جمع شده باشد. دت داشته باشید قبل از در گیری با مسیر های پر شیبتر با ضربه تبر یا کلنگ یخ به کرامپون حجم برف احتمالا چسبیده به کرامپون را دور کنید.

 

 

گردآوری: امیر سعید احمدی

منبع تصاویر

 

Flat Foot (French Technique)

Frontpointing (German Technique)

Hybrid (American Technique)