تاریخچه کرامپون از اولین ۴ شاخه تا ابزارهای صعود مدرن
در این مقاله تاریخچه ساخت کرامپونهای کوهنوردی را مرور می‌کنیم و میخوانیم مهمترین نقطه عطف ها در ساخت کرامپونهای کوهنوردی چه زمانی بوده؟ و کدام کوهنوردان یا شرکتها در پیشبرد و بهینه سازی آن نقش مهمی و انقلابی ایفا کرده اند؟ و کدام دستاوردهای آلپینیستها تأثیر بسزایی در این پیشرفت داشته؟. به ویژه، اولین صعود از جبهه شمالی آیگر در سال ۱۹۳۸ نشان دهنده یک نکته مهم در این تاریخ است. این مقاله با کمک بخشهایی از مطلبی از مجله آلپین و وبلاگ باخلی تهیه شده. در مقاله دیگری به بررسی انواع کرامپون کوهنوردی میپردازم.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
تاریخچه مختصر
میگویند «دوران طلایی آلپینیسم» در سال ۱۸۶۵ میلادی زمانی که گروهی متشکل از راهنمایان محلی به رهبری ماجراجویی انگلیسی ادوارد ویمپر برای اولین بار کوه ماترهورن را صعود کردند بپایان رسید. در این دوران، اکثر اولین صعودهای مهم در کوه های آلپ اتفاق افتاد که توسط ماجراجویان، جهانگرد و بعضا کاشفان و محققان بدست آمد.
پینوشت: شخصا به این موضوع اعتقاد ندارم که در آن سالها دوران طلایی آلپینیسم بپایان رسید. بلکه دوران فتح الفتوحات قلل بود! که به پایان رسید و شدیدا معتقدم بعد از آن پایان بود که آلپینیسم به معنای کوهنوردی تازه شروع شد.
از موضوع خارج نشیم! وجه مشترک همه آن ماجراجویان این بود که به طبقه مرفه و اکثرا به قشر اشراف زادگان جامعه کشورهای صنعتی مانند بریتانیا و فرانسه و آلمان تعلق داشتند. آنها بودند که می‌توانستتند از عهده هزینه های این سفرهای ماجراجویانه خود بر بیاییند. و هزینه راهنمایان و باربران محلی و لوازم و تجهیزاتی که شامل طناب‌های کنفی گران‌قیمت، “Alpenstock” و همچنین کفشهای میخ‌کوب شده یا چهار نقطه‌ای نامناسب در زیر چکمه‌ها بود برآیند.
طبقه کارگر عادی در آن زمان از چنان شرایط کاری نامطلوب رنج می برد که ایده کوهنوردی تفریحی برای انها موضوعی برای تمسخر بود. آنها از دوشنبه تا شنبه در کارخانه ها یا کشاورزی و در موارد شدید تا ۱۶ ساعت در روز زحمت میکشیدند. اما این گردشگران منبع درآمد بسیار خوبی بود برای بعضی از آن محلیان.
راهنماهایان و باربران محلی این جهانگردان ماجراجو پولدار را تا قله ها همراهی و حتی گاهی بواقع حمل می کردند. پله نوردی تکنیک لازم برای بالا رفتن از کوهها بود. راهنمایان محلی کوهستان با زحمت صدها پله را روی یخ و برف سخت میکندند. این راهنماها اغلب از نوادگان کشاورزان کوهستانی محلی بودند: کم سواد، اما پیگیر، انها مطمئنا عادت به کار در ارتفاع داشتند. پله‌نوردی یک منبع درآمد بسیار پردرآمد برای انها بود.
از پله نوردی تا کرامپون
در آن زمان کفشهای چرمی با زیره پرپرچ و گل میخ و شاخکهای چهار دندانه ای و شش دندانه ای و چوب دستی های با قلاب آهنی و سخمه از تجهیزات رایج آن زمان محلیان و راهنمایان بود. آنها بودند که آن تجهیزات را برای عبور و مرور در کوهستانهای سرسخت آلپ و از سر نیاز ابدا کرده بودند. و آهنگران و نعلبندان محلی در کار ساخت آن تجهیزات بودند. یکی از آن آهنگران که در ساخت این چنگکها و غلابها بود٫ آهنگر ایتالیایی بود به نام هنری گریول.
در سال ۱۹۰۸، اسکار اکنشتاین اهل بریتانیا که در کار ساخت خطوط راه آهن فعالیت میکرد و از قرار گویا کوهنوردی را هم دنبال میکرده. با مشکلات کارگران ساخت راه آهن های کوهستانی و ماجراجویان آشنا بود. و میدانست پیمایش و کار کردن با این شاخکهای چهار شاخه چه مصیبتی دارد. او با الهام از کفشها و چنگکهای چهار شاخه موجود آن را گسترش داد و یک وسیله ( کرامپون) را طراحی کرد که از ده شاخک برخوردار بود. اکنشتاین با آهنگر ایتالیایی هنری گریول روی طرحش کار کرد تا یک ابزار فولادی با ده شاخک بلند و تیز بسازد. نتیجه ابزاری بود که می‌توانستند آن را به پوتینهای پیاده‌روی معمولی که اکثر کارگران راه آهن و جهانگردان آنزمان بپا میکردند، متصل کرد و به ماجراجویان سرمایه دار اجازه می‌داد از روی یخ و برف بدون لیز خوردن و دردسر معمول بالا رفتن از پله‌های مصنوعی کنده شده در مسیر٫کوهای بلند و یخچالها را پیمایش کنند. آن وسیله ده شاخه عموماً به عنوان نمونه اولیه کرامپون های مدرن امروزی در نظر گرفته می شود.اما حقیقت ماجرا چیز دیگری است.
تکنیک پیمایشی که برای صعود در آنزمان استفاده می شد، تکنیک تمام نقطه پا یا تکنیک «مچ پا کج» نامیده می شد: یعنی پاها به گونه ای روی شیب قرار می گرفتن که همه چنگکها یا شاخکها به سطح برفی و یخی چسبیده شوند. این همان روشی است که امروزه به روش فرانسوی معروف است. مسیرهای یخی و برفی در امتداد یک زیگزاگ صعود میشدند.
پینوشت: نام تکنیک عینا از آلمانی ترجمه شده! در فارسی شاید جان مطلب را نرساند. اما بسیار شبیه به روشی است که امروزه به روش پیمایش با کرامپون به روش فرانسوی معروف است.
انقلاب بی انقلاب
از آنجا که این آقای اکنشتاین یک کوهنورد و ماجراجو و و تاجر خوبی بود همه جا دست به تبلیغ ابزار طراحی شده خود زد و آنرا بنام کرامپون و به عنوان یک انقلاب درتجهیزات کوهنوردی معرفی کرد. اما در بین کوهنوردان و محلیان آلپ این موضوع کتمان میشود و میگویند: تعداد شاخه ها (۱۰ شاخه)، ترتیب آنها، اتصال بین قسمت های جلو و پاشنه: همه چیز قبلاً وجود داشته است. آقای اکشتاین مزایای تمام مدل های شناخته شده قبلی را با هم ترکیب کرده. همین و بس! هیچ انقلابی در کار نبوده! مجله آلپ که مجله آلپین کلوب سوئیس است در سال ۲۰۱۰ مقاله ای در این مورد نوشت و با عنوان کردن فاکتهای تاریخی فراوان، صراحتا عنوان کرد: این انقلاب نبود! بلکه طراح آن در درجه اول می دانست که چگونه کرامپون های ساخت خود را به شدت تمجید و آنها را تبلیغ کند.” و اضافه میکنند٫
این پسر هنری گریول، یعنی لورن گریول بود که طراحی موجود را در سال ۱۹۲۹ گسترش داد و دو شاخک جلویی را به جلو کرامپون ها اضافه کرد. و باعث شد پیمایش و صعود با پنجه کفش که کاملاً همسو با شیب دامنه کوه است را امکان پذیر کند.
در ۲۱ ماه جولای سال ۱۹۳۸، دو کوهنورد بنام های اندره هکمایر ( Anderl Heckmair) و لودویگ فورگ (Ludwig Vörg) با استفاده از این طراحی جدید آقای « لورن گریول» ثابت کردند که طراحی نیش جلویی چه امکان برتری را در اختیار کوهنوردان قرار میدهد. مجله آلپ مینویسد این است یک انقلاب!
آندره هکمایر و لودویگ فورگ برای اولین بار موفق شدند از جبهه شمالی آیگر صعود کنند. و به عنوان قهرمانان از آنان تجلیل شود.
سیر تکامل
در سال ۱۹۶۲، شرکت (Salewa) کرامپون های کاملاً قابل تنظیم را به بازار آورد. تا آنزمان کرامپونها فقط در دو اندازه ساخته می شدند.
در سال ۱۹۶۷، کوهنوردان تام فورست و ایون چونارد یک کرامپون سفت و بدون مفصل و یک تکه ساختند تا فشار وارده بروی ماهیچه ساق پاها در صعود مسیرهای یخی پر شیب و آبشارهای یخزده را کاهش دهند.
در سال ۱۹۷۸، کرامپونهای انقلابی مایک و جرج لو ظاهر شد: کرامپونهای اتوماتیک و نیمه اتوماتیک با شاخک زاویه دار «بیش» و شاخکهای زاویه دار ن«یش» جلویی.
در سال ۱۹۸۰، ژان پل فرچین صفحه پلاستیکی ضد چسبندگی برف به زیر کرامپون را به ثبت رساند.
تا سال ۱۹۸۰ و حتی امروز: نوع آوری و تغییرات در کرامپون عمدتا در پروسه ساخت و آلیاژ مصرف شده مستمر بود.
امروز
امروزه کرامپون ها Crampon: جزء مهمترین ابزارهای عمومی پیمایش درفصل زمستان یا عبور از یخچالهای طبیعی و در نوع تخصصی یکی از مهمترین ابزار یخنوردی محسوب میشود. کرامپون ابزاری نیش دار از جنس فولاد است که به زیر کفش بسته شده و برای پیمایش و صعود صعود استفاده قرار میشود.
کرامپونها از مواد عالی NiCrMo steel ساخته می شود. این مواد در جریان تولید بررسی و آزمایش می شوند تا از کیفیت آنها اطمینان حاصل شود. این نوع فولاد دارای قابلیت کششی عمیق بوده و ترکیباتش از درجه خلوص بالایی برخوردار است و با نهایت دقت در جریان تولید قرار میگیرد. امروزه کرامپونها باید به تایید کمیته اتحادیه اروپا (CE) برسند. این کمیته تولید کنندگان تجهیزات کوهنوردی را ملزم به رعایت معیارهای اتحادیه جهانی کوهنوردی (UIAA) می نماید. امروزه کرامپونها از لحاظ شکل ظاهری و کاربرد به دو دسته عمده تقسیم می شوند.
اگر در مورد کرامپون میخواهی بیشتر بدانی این دو مقاله را پیشنهاد میکنم.
- کرامپون چیست و مقاله
- برای خرید کرامپون به چه نکاتی باید توجه داشت
و اگر در مورد پیدایش آلپینیسم بیشتر میخواهی بدانی این دو مقاله را پیشنهاد میکنم:
امروز بعد از نزدیک به ۱۱۶ سال از آنزمان اگر اکنشتاین، گریول و هکمایر می‌توانستند یکی از کرامپونهای امروزی را انتخاب و استفاده کنند، درجا شاید پرواز یا سقوط میکردند.
و اگر در سال ۱۹۳۸ ادعا می شد که روزی کوهنوردان برجسته ای مانند اولی اشتک (Ueli Steck) و یا دانی آرنولد (Dani Arnold) مسیر بازگشایی بنام شما را در آینده ای دور در کمتر از ۲.۵ ساعت انجام می دهند. و یا برای دستیابی به چنین زمان های نفس گیر، بواقع در بین شکافهای یخزده می دوند. شاید بما می‌خندیدن.
گردآوری : امیر سعید احمدی منابع : سایت آلپین کلوپ سوئیس
