پس از بررسی دو موضوع «یخچالهای کوهستانی طبیعی» و «آناتومی یخچال کوهستانی»، اکنون زمان مناسبی است تا به بررسی برخی از مهمترین یخچالهای کوهستانی جهان بپردازیم. اگر دو مطلب پیشین را مطالعه نکرده‌اید، شاید الان وقت مناسبی برای خواندن آن‌ها باشد. همچنین لازم می‌دانم مجدداً تأکید کنم که در مجموعه مطالبی که تاکنون نام برده‌ام، تنها به یخچالهای کوهستانی پرداخته‌ام و نه به یخچالهای طبیعی قطبی، پهنه‌ها و کلاهک‌های یخچالی در جهان.
یخچال بزرگ بالتورو
یخچال بالتورو (Baltoro) با طول ۶۳ کیلومتر یکی از بزرگترین یخچالهای خارج از مناطق قطبی است که در قلب رشته کوه قراقروم، در منطقه گیلگیت-بالتیستان پاکستان بین قله ماشربروم و برج‌های ترانگو واقع شده است. آب حاصل از ذوب این یخچال به رود ایندوس، که به نام سند در تبت شناخته می‌شود، می‌ریزد.
یخچال بزرگ بالتورو شامل یخچالهای معروف دیگری مانند گادوین-آستن، ابروزی، یخچالهای گاشربروم و غیره است. محل تلاقی یخچال اصلی بالتورو با یخچال گادوین-آستن به نام کونکوردیا شناخته می‌شود که یکی از بهترین و زیباترین مناطق برای کسانی است که قصد کوه‌پیمایی در ارتفاعات پایین قراقروم و هیمالیا را دارند. کونکوردیا در اصل نام یک منطقه یخچالی در آلپ مرکزی است که به دلیل تشابه زیاد، این نام برای این منطقه نیز به کار می‌رود.
دسترسی به کمپ اصلی چهار قله از پنج قله هشت‌هزار متری رشته کوه قراقروم، یعنی کی۲، برودپیک، گاشربروم ۱ و گاشربروم ۲، از طریق منطقه کونکوردیا صورت می‌گیرد. با صرف زمان دو تا هشت ساعت، میتوان از این منطقه به کمپ اصلی هر کدام از آن‌ها دسترسی پیدا کرد. کوه‌های مهمی که در اطراف این یخچال واقع شده‌اند عبارتند از: کی۲ (۸۶۱۱ متر)، ماشربروم یا کیوان (۷۸۲۱ متر)، برودپیک (۸۰۵۱ متر)، چوگولیزا (۷۶۶۵ متر)، برج ترانگو (۶۲۸۶ متر)، برج موزتاق (۷۲۷۳ متر)، گاشربروم ۱ (۸۰۸۰ متر)، گاشربروم ۲ (۸۰۳۵ متر)، گاشربروم ۳ (۷۹۴۶ متر) و گاشربروم ۴ (۷۹۳۲ متر).
یخچال گادوین آستن
یخچال گادوین آستن (Godwin Austen) در رشته‌کوه قراقروم، در منطقه گیلگیت-بالتستان مرز پاکستان، افغانستان، کشمیر و چین و در نزدیکی قله کی‌تو واقع شده است. محل تلاقی آن با یخچال اصلی بالتورو به نام کونکوردیا شناخته می‌شود. دسترسی به یخچال گادوین-آستین از شهر بالتی در سکردو امکان‌پذیر است.
این یخچال به نام هنری هاورشام گادوین-آستن Henry Haversham Godwin-Austen، که در سال ۱۸۶۱ میلادی این منطقه را برای اولین بار کاوش و نقشه‌برداری کرد، نام‌گذاری شده است. نام قبلی قله کی‌تو نیز به افتخار او گادوین آستن بود.
کوه‌های مهمی که در اطراف این یخچال واقع شده‌اند عبارتند از: کی‌تو (۸۶۱۱ متر)٫ ماشربروم یا کیوان (۷۸۲۱ متر)٫ رودپیک (۸۰۵۱ متر)٫ چوگولیزا (۷۶۶۵ متر)٫ برج موزتاق (۷۲۷۳ متر)٫ گاشربروم یک (۸۰۸۰ متر)٫ گاشربروم دو (۸۰۳۵ متر)٫ گاشربروم سه (۷۹۴۶ متر) و گاشربروم چهار (۷۹۳۲ متر)
یخچال ترانگو
یخچال ترانگو(Trango Glacier)، واقع در رشته‌کوه قراقروم در منطقه گیلگیت-بالتستان پاکستان، یکی از یخچالهای بزرگ و گسترده این منطقه است. این یخچال در نزدیکی برج‌های ترانگو، که به عنوان یکی از بلندترین و دشوارترین دیواره‌های صخره‌نوردی جهان شناخته می‌شود، قرار دارد. یخچال ترانگو به دلیل مناظر خیره‌کننده و محیط بی‌نظیرش، مقصدی محبوب برای کوهنوردان و ماجراجویان از سراسر جهان است. از نظر موقعیت جغرافیایی، این یخچال در منطقه‌ای دورافتاده و بلند قرار دارد که دسترسی به آن از طریق مسیرهای پیاده‌روی طولانی و دشوار امکان‌پذیر است. قله‌های مشهور اطراف یخچال ترانگو شامل کی۲، برود پیک، و گاشربروم‌ها می‌باشند. این یخچال همچنین نقش مهمی در تأمین منابع آب شیرین محلی دارد و به عنوان یک منبع حیاتی برای اکوسیستم منطقه و جوامع محلی محسوب می‌شود.
یخچال باتورا
یخچال باتورا یخچال باتورا (Batura Glacier) یکی از بزرگترین و طولانی‌ترین یخچالهای کوهستانی در جهان است که در رشته‌کوه قراقروم در منطقه گیلگیت-بالتستان پاکستان قرار دارد. این یخچال با طول تقریبی ۵۷ کیلومتر و عرض میانگین ۴ کیلومتر، از ارتفاعات کوه باتورا سرچشمه می‌گیرد و به سمت غرب و جنوب‌غربی جریان می‌یابد. یخچال باتورا نقش مهمی در تأمین منابع آب شیرین منطقه دارد و همچنین یکی از جاذبه‌های گردشگری و ماجراجویی برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان است. از جمله قله‌های معروف اطراف این یخچال میتوان به قله باتورا سر (۷۷۵۴ متر) و پاسوپیک (۷۵۰۰ متر) اشاره کرد. دسترسی به این یخچال عمدتاً از طریق جاده کاراکورام و سپس مسیرهای پیاده‌روی کوهستانی امکان‌پذیر است.
یخچال آبروزی
یخچال آبروزی (Abruzzi Glacier)، واقع در منطقه گیلگیت-بالتستان پاکستان، یکی از یخچالهای بزرگ و مهم رشته‌کوه قراقروم است. این یخچال در نزدیکی قله‌های برجسته‌ای همچون کی۲ (۸۶۱۱ متر) و برودپیک (۸۰۵۱ متر) قرار دارد و با طول و گستردگی قابل توجه خود، یکی از منابع اصلی آب شیرین در منطقه به شمار می‌رود. یخچال آبروزی از طریق مسیرهای کوهنوردی معروفی مانند مسیر بالتورو قابل دسترسی است و نقطه تلاقی آن با یخچال بالتورو به نام کونکوردیا شناخته می‌شود. این منطقه با مناظر خیره‌کننده و منحصربه‌فردش، مقصدی محبوب برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان از سراسر جهان است. اهمیت این یخچال نه تنها به خاطر مناظر زیبا، بلکه به دلیل نقش حیاتی‌اش در تأمین منابع آب شیرین و تأثیرات اقلیمی بر منطقه، بسیار زیاد است.
یخچال رونگبوک
یخچال رونگبوک (Rongbuk Glacier)، یخچال رونگبوک در هیمالیا و در ارتفاع بین ۶۳۰۰ تا ۵۳۰۰ متر واقع شده است. این یخچال با طول تقریبی ۲۶ کیلومتر و مساحت ۱۵۰۰ کیلومتر مربع، بزرگترین یخچال کوه اورست به شمار می‌رود. یخچال اصلی رونگبوک دارای دو یخچال فرعی کوچکتر به نام یخچالهای رونگبوک شرقی و رونگبوک غربی است. یک کوهنورد انگلیسی به نام جورج مالوری که به دنبال راهی برای اولین صعود به اورست بود، در سال ۱۹۲۱ دره رونگبوک و یخچال آن را شناسایی کرد. در حال حاضر کوهنوردانی که قصد صعود به اورست از جبهه شمالی آن را دارند، باید از یخچال رونگبوک شرقی عبور کنند.
یخچال خومبو
یخچال خومبو (Khumbu Glacier)، با ۱۵ کیلومتر طول و ۲۷ کیلومتر مربع مساحت، در شمال شرقی نپال و بین قله اورست و یال لوتسه – نوپتسه قرار دارد. این یخچال از ارتفاع ۷۶۰۰ متری آغاز شده و در ارتفاع ۴۹۰۰ متری به پایان می‌رسد و به عنوان بلندترین یخچال جهان و بزرگترین یخچال نپال شناخته می‌شود. یخشار بزرگ خومبو در ارتفاع تقریبی ۵۴۸۶ متری و در نزدیکی انتهای این یخچال واقع شده است. این یخشار حدود ۰٫۹ تا ۱٫۲ متر در روز حرکت می‌کند و دارای شکاف‌های یخچالی و برج‌های بزرگ یخی سراک است که می‌توانند به اندازه یک ساختمان بزرگ باشند و به صورت ناگهانی فرو ریزند. به همین دلیل، کوهنوردانی که قصد صعود به اورست از مسیر جنوبی را دارند، برای اجتناب از این خطرات بالقوه، قبل از طلوع آفتاب که یخ مسیر هنوز شل نشده است، اقدام به عبور از این مسیر می‌کنند. یخچال خومبو به دلیل موقعیت استراتژیکی‌اش، یکی از پربازدیدترین یخچال‌ها توسط کوهنوردان و گردشگران است.
مجموعه یخچالهای پاتاگونیا
مجموعه یخچالی پاتاگونیا (Patagonian Ice Fields) شامل دو مجموعه شمالی با مساحت ۴۲۰۰ کیلومتر مربع و مجموعه جنوبی با مساحت ۱۲۳۶۰ کیلومتر مربع است که عمدتاً بین ارتفاعات ۱۱۰۰ تا ۱۵۰۰ متری کوه‌های آند در کشورهای شیلی و آرژانتین واقع شده‌اند. یخچالهای معروفی مانند پریتو مورنو و اوپسیالا در مجموعه یخچالی پاتاگونیا واقع شده اند. این مجموعه، در حالی که شامل بیش از ۵۵ یخچال بزرگ است، به عنوان دومین مجموعه بزرگ یخچالی زمین در خارج از قطبین شناخته می‌شود.
مجموعه یخچالی باگلی در آلاسکا با ۲۰۰ کیلومتر طول، ۱۰ کیلومتر عرض و ۱ کیلومتر ضخامت، و مساحت کلی ۲۵۰۰۰ کیلومتر مربع، بزرگترین مجموعه یخچالی پهنه‌ی یخی در خارج از قطب به شمار می‌رود.
یخچال کلمبیا
یخچال کلمبیا (Columbia Glacier) در کانادا قرار دارد و بخشی از یخچالهای راکی کانادایی است و نقش مهمی در تغذیه رودخانه‌های بزرگ کانادا دارند. این یخچال با طول تقریبی ۵۰ کیلومتر و عرض ۶ کیلومتر، از کوه‌های چوجاچ (Chugach) سرچشمه می‌گیرد. یخچال کلمبیا در حقیقت یک پهنه/ کلاهک یخچالی است که از دوران های یخی باقی مانده اما چون بستر ان در کوهستان قرار دارد میتوان از آن به عنوان یک یخچال کوهستانی و ادامه آنرا به عنوان یخچال دره ای نام برد. یخچال کلمبیا به خاطر سرعت بالای پیشروی و عقب‌نشینی خود شناخته می‌شود و از دهه ۱۹۸۰ تا کنون بیش از ۲۰ کیلومتر عقب‌نشینی کرده است. این یخچال یکی از سریع‌ترین یخچالهای در حال ذوب در جهان است و نقش مهمی در مطالعات تغییرات اقلیمی دارد. ذوب سریع آن باعث تشکیل توده‌های یخ شناور و تغییرات زیست‌محیطی در منطقه می‌شود.
یخچال آدامز
یخچال آدامز (Adams Glacier)، واقع در رشته‌کوه راکی در ایالات متحده، یکی از برجسته‌ترین یخچالهای طبیعی این منطقه است. این یخچال با طول تقریبی ۳.۵ کیلومتر و عرضی بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر، منبع مهم آب شیرین برای رودخانه‌های اطراف محسوب می‌شود. یخچال آدامز با پوشش یخی و برفی دائمی خود، نقش مهمی در تعادل هیدرولوژیکی و اکوسیستم منطقه ایفا می‌کند. این یخچال با فرسایش و جابجایی تدریجی یخ، عوارض طبیعی همچون شکاف‌های یخی، مورن‌ها و دره‌های یخچالی را ایجاد کرده و به عنوان یک آزمایشگاه طبیعی برای مطالعات علمی در زمینه تغییرات اقلیمی و فرایندهای یخچالی مورد توجه قرار دارد.
یخچال آلتش
یخچال آلچ (Aletsch Glacier)، واقع در سوئیس، بزرگترین و طولانی‌ترین یخچال طبیعی در رشته‌کوه‌های آلپ است. این یخچال با طول تقریبی ۲۳ کیلومتر و مساحتی بالغ بر ۸۲ کیلومتر مربع، به عنوان یکی از مهمترین منابع آب شیرین در اروپا شناخته می‌شود. یخچال آلچ نقش حیاتی در تأمین آب رودخانه‌ها و دریاچه‌های منطقه دارد و به دلیل زیبایی طبیعی و عظمتش، جاذبه‌ای محبوب برای گردشگران و محققان به شمار می‌آید. تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین تهدیدی جدی برای این یخچال محسوب می‌شود و مطالعات گسترده‌ای برای پایش و حفاظت از آن انجام می‌شود.
این یخچال در سال ۲۰۰۱ به عنوان یک میراث جهانی در یونسکو ثبت شد. یخچال آلتش به دلیل پدیده گرمایش جهانی از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۱۷، حدود ۱٫۳ کیلومتر کوتاه‌تر شده است.
یخچال اینیلچک
یخچال اینیلچک (Inylchek Glacier)، یکی از بزرگترین و طولانی‌ترین یخچالهای رشته کوه تیان شان در کشور قرقیزستان است. این یخچال با طول ۶۰ کیلومتر، ضخامت ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر و مساحت ۱۷٫۲ کیلومتر مربع، ششمین یخچال طولانی خارج از قطب می‌باشد و به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: اینیلچک شمالی و اینیلچک جنوبی و از قله‌های خان تنگری و پوبدا نشأت می‌گیرد.
ینیلچک به دلیل موقعیت خود در منطقه‌ای دورافتاده و کوهستانی، مکانی ایده‌آل برای کوهنوردی و تحقیقات علمی است. این یخچال محل تلاقی چندین قله بلند از جمله پیک پوبدا (Victory Peak) و خان تنگری (Khan Tengri) می‌باشد، که این دو از مشهورترین قله‌های رشته کوه تیان شان هستند. یخچال اینیلچک نقش مهمی در تامین آب برای مناطق پایین‌دست دارد و به دلیل تغییرات اقلیمی، تغییرات قابل توجهی در حجم و پیشروی آن مشاهده شده است.
گردآوری : امیر سعید احمدی
