هارنس کوهنوردی یا هارنس صعود، واسطه‌ای برای اتصال سریع و ایمن کاربر به سیستم‌های حمایت، طناب‌های صعود و فرود یا نقاط ثابت و متحرک است. هنگام سقوط، نیروی وارده را به‌طور یکنواخت روی بدن توزیع کرده و از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری می‌کند. هارنس کوهنوردی (Climbing Harness) که در بین سنگ‌نوردان و صخره‌نوردان با نام هارنس سنگ‌نوردی یا هارنس صخره‌نوردی نیز شناخته می‌شود، یکی از تجهیزات ایمنی فردی (PSA) در کوهنوردی فنی و شاخه‌های وابسته آن مانند صخره‌نوردی، دیواره‌نوردی، یخنوردی، غارنوردی و دره‌نوردی محسوب می‌شود.
در دو مطلب قبلی، به بررسی و تعریف هارنس کوهنوردی، و آناتومی و اجزای هارنس کوهنوردی آن و نحوه عملکرد هر بخش پرداختیم. در مطلب پیش روی، انواع هارنس‌ها کمری را بر اساس کاربرد و محیط استفاده بررسی خواهیم کرد.
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
هارنس صعودهای ورزشی و باشگاهی
هارنس‌های مخصوص صعودهای ورزشی (Indoor & Sport Climbing) سبک، کوچک و ساده طراحی شده‌اند. این مدل‌ها معمولاً دارای حلقه‌های ابزار کمتر و حلقه حمایت کوچک‌تر هستند. ویژگیهای اصلی آن‌ها شامل:
- کمربند باریک با یک سگک برای تنظیم سریع
- حلقه‌های ران بدون قابلیت تنظیم برای کاهش وزن
- نبود حلقه نصب طناب ارتباطی در پشت هارنس
- مناسب برای سنگ‌نوردی اسپرت در طبیعت و سالن‌های ورزشی اما نامناسب برای دیواره‌نوردی و صعودهای طولانی به دلیل احتمال بروز سندرم هارنس هنگام حمایت طولانی‌مدت
هارنس آل‌روندر (همه‌کاره یا کوهنوردی کلاسیک)
هارنس‌های آل‌روندر (All-Rounder) که به آن‌ها هارنس‌های، آلپاین یا کلاسیک نیز گفته می‌شود، متداول‌ترین نوع هارنس هستند. این مدل‌ها برای طیف وسیعی از فعالیت‌های کوهنوردی طراحی شده‌اند و ویژگیهای زیر را دارند:
- پدگذاری مناسب در کمربند و حلقه‌های ران برای افزایش راحتی
- سگک‌های تنظیم در حلقه‌های ران برای انطباق بهتر با انواع پوشش
- ۴ حلقه ابزار استاندارد و در برخی مدل‌ها، حلقه مخصوص نصب طناب ارتباطی
- مناسب برای کوهنوردی فنی عمومی، سنگ‌نوردی سنتی و صعودهای چندطول طناب
- در مقایسه با مدل‌های تخصصی، وزن بیشتری دارند و امکانات جانبی آن‌ها محدودتر است.
این دسته از هارنس‌ها در مدل‌های اقتصادی، پیشرفته و پرمیوم تولید می‌شوند. مدل‌های ارزان‌تر معمولاً سنگین‌تر هستند، درحالی‌که مدل‌های گران‌تر از مواد سبک‌تر و باکیفیت‌تری ساخته شده‌اند.
همچنین، بسیاری از تولیدکنندگان هارنس‌های آل‌روندر، مدل‌هایی را متناسب با آناتومی بانوان طراحی می‌کنند که علاوه بر تفاوت‌های ساختاری، شامل رنگ‌بندی‌های متنوع‌تری نیز می‌شوند.
در بیشتر موارد، یک هارنس آل‌روندر (همه‌کاره) باکیفیت، گزینه‌ای مناسب برای طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها است. اما برای فعالیت‌های خاص، هارنس‌های تخصصی با امکانات ویژه طراحی شده‌اند که ارزش هزینه کردن را دارند.
هارنس دیواره‌نوردی
هارنس‌های مخصوص دیواره‌نوردی و صعودهای چندطوله طناب، نسبت به هارنس‌های کلاسیک، مقاوم‌تر و ارگونومیک‌تر طراحی شده‌اند. این مدل‌ها برای قرار داشتن طولانی‌مدت در هارنس بهینه شده‌اند و دارای پدگذاری بهتر، حلقه‌های ابزار بیشتر و امکانات ویژه‌ای برای مدیریت تجهیزات هستند.
- کمربند اصلی و حلقه‌های ران پهن‌تر: پدگذاری ضخیم‌تر در این بخش‌ها، فشار ناشی از استفاده طولانی‌مدت از هارنس را کاهش داده و از بروز سندروم هارنس جلوگیری می‌کند.
- ساختار مقاوم در برابر سایش: در بخش‌های کناری کمربند و حلقه‌های ران از لایه‌های مقاوم در برابر اصطکاک استفاده شده تا دوام بیشتری در تماس با سطوح خشن دیواره‌ها داشته باشند.
- پدگذاری ضخیم‌تر برای کاهش فشار: این ویژگی باعث افزایش راحتی هنگام قرار داشتن در هارنس در مدت طولانی می‌شود.
- حلقه‌های ابزار بیشتر: معمولاً ۴ تا ۶ حلقه ابزار برای حمل تجهیزات صعود و فرود در نظر گرفته می‌شود.
- دو حلقه حمایت: برخی مدل‌های دیواره‌نوردی دارای دو حلقه حمایت هستند تا مدیریت تجهیزات و طناب‌های حمایتی آسان‌تر شود.
- حلقه مخصوص اتصال طناب ارتباطی: در قسمت پشت کمربند هارنس، حلقه‌ای برای نصب طناب ارتباطی وجود دارد.
- بندهای کشسان متصل به حلقه‌های ران با قفل خودکار نر و مادگی برای آزادی عمل در استراحت‌های طولانی یا استفاده از سرویس بهداشتی.
هارنس یخنوردی و درای‌تولینگ
هارنس‌های یخنوردی به مدل‌های آل‌روندر شباهت دارند اما برای شرایط سرد و مرطوب بهینه شده‌اند. این مدل‌ها با جذب آب حداقلی، انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت تنظیم بیشتر، آزادی حرکت را در مسیرهای یخی و ترکیبی افزایش می‌دهند.
-
- جذب آب حداقلی برای جلوگیری از یخ‌زدگی و افزایش دوام.
- حلقه‌های ابزار اضافی برای حمل پیچ یخنوردی و ابزارهای فنی.
- دو جایگاه مخصوص برای نصب کارابین کری‌تول (پلاستیکی) جهت نگهداری پیچ یخنوردی.
- سگک‌های قفل خودکار و قابل تنظیم که امکان باز و بسته کردن سریع را با دستکش فراهم می‌کنند.
- حلقه‌های ران قابل تنظیم برای تطبیق با لباس‌های حجیم زمستانی.
- پدگذاری کمتر برای کاهش وزن و افزایش انعطاف‌پذیری، زیرا لایه‌های لباس زمستانی خود به‌عنوان پد عمل می‌کنند.
هارنس اسکی کوهستان و اسکی تورینگ
این مدل‌ها سبک‌ترین و ساده‌ترین نوع هارنس‌های کوهنوردی محسوب می‌شوند و برای اسکی تورینگ، پیمایش‌های آلپی زمستانی و عبور از یخچال‌های طبیعی طراحی شده‌اند. ویژگیهای این نوع هارنس شامل موارد زیر است:
- طراحی حداقلی با حلقه‌های ابزار محدود، متناسب با نیاز فعالیت
- بدون پدگذاری برای کاهش وزن و افزایش سبکی
- قابلیت باز شدن کامل تسمه‌های حلقه ران و کمربند، امکان پوشیدن هارنس بدون نیاز به درآوردن کرامپون یا اسکی
- فاقد امکانات اضافی، مناسب برای حرکت سریع در مناطق برفی و شرایط سرد
- در مدل‌های مرغوب‌تر، برای کاهش وزن و افزایش استحکام از الیاف دینما استفاده شده که این هارنس‌ها را به گزینه‌ای گران‌قیمت تبدیل کرده است.
این هارنس‌ها تنها برای صعودهای پیمایشی آلپی و اسکی کوهستان مناسب هستند. به دلیل نداشتن ویژگیهای راحتی، برای صخره‌نوردی گزینه مناسبی نیستند و برای صعودهای دیواره‌نوردی نیز اصلاً کاربردی ندارند.
هارنس دره‌نوردی
هارنس‌های دره‌نوردی به دلیل تماس مداوم با آب و سایش، ویژگیهای خاصی دارند:
- مواد مقاوم در برابر سایش و رطوبت
- پد محافظ در قسمت نشیمنگاه برای افزایش دوام
- تعداد کمتر حلقه‌های ابزار برای جلوگیری از گیر کردن در جریان‌های آبی و شاخه‌ها
- حلقه فرود در موقعیت بالاتر برای کنترل بهتر تعادل هنگام فرود در آبشارها
هارنس غارنوردی
هارنس‌های غارنوردی معمولاً از تسمه‌های نایلونی مقاوم ساخته شده و برای شرایط سخت غارها بهینه شده‌اند:
- فاقد پدگذاری ضخیم برای افزایش دوام
- طراحی ساده و جمع‌وجور برای عبور از تنگه‌ها
- دارای نقاط اتصال برای کرول سینه جهت تسهیل صعودهای طنابی
هارنس کار در ارتفاع (صنعتی)
این مدل‌ها مخصوص فعالیت‌های صنعتی مانند دسترسی با طناب، تعمیرات در ارتفاع و کارهای امدادی هستند:
- کمربند و تسمه‌های شانه‌ای مجهز به سگک‌های قفل دوبل برای تنظیم آسان
- پدگذاری ضخیم در کمربند و حلقه‌های ران برای راحتی هنگام آویزان ماندن طولانی‌مدت
- وجود حلقه‌های اتصال جانبی برای توزیع بهتر نیرو هنگام کار
هارنس ویژه بانوان و نونهالان
برخی برندها، هارنس‌هایی را مخصوص بانوان و کودکان طراحی کرده‌اند که مطابق با آناتومی بدن آن‌ها هستند:
- هارنس بانوان: دارای کمربند کوتاه‌تر و حلقه‌های ران با زاویه مناسب‌تر برای انطباق بهتر با فرم بدن
- هارنس نونهالان: مجهز به حمایت‌های اضافی و طراحی کامل بدن برای جلوگیری از خروج ناگهانی کودک از هارنس
استانداردهای ایمنی هارنس کوهنوردی
هارنس‌های کوهنوردی باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی طراحی و تولید شوند تا ایمنی کاربران را در شرایط مختلف صعود و فرود تضمین کنند. مهم‌ترین استانداردها شامل CE (استاندارد اروپا)، UIAA (اتحادیه بین‌المللی کوهنوردی) و EN 12277 (استاندارد اروپایی هارنس‌ها) هستند. استاندارد CE حداقل الزامات ایمنی را مشخص می‌کند، درحالی‌که UIAA آزمایش‌های سخت‌گیرانه‌تری را شامل می‌شود. استاندارد EN 12277 نیز هارنس‌ها را به چهار نوع A، B، C و D بر اساس ساختارشان تقسیم‌بندی می‌کند.
علاوه بر این، استانداردهای ANSI (مؤسسه استاندارد آمریکا) و CSA (انجمن استانداردهای کانادا) بیشتر در کار در ارتفاع و تجهیزات صنعتی کاربرد دارند. برخی تولیدکنندگان نیز استاندارد ISO را برای رعایت الزامات بین‌المللی دنبال می‌کنند. برای انتخاب یک هارنس مطمئن، بررسی نشان‌های CE، UIAA 105 و EN 12277 ضروری است، چراکه این گواهی‌ها نشان‌دهنده مقاومت هارنس در برابر نیروهای سقوط، دوام سگک‌ها و کیفیت مواد اولیه هستند.
- UIAA 105: استاندارد فدراسیون بین‌المللی کوهنوردی برای مقاومت در برابر سقوط.
- EN 12277: استاندارد اروپایی تعیین‌کننده الزامات طراحی و تحمل بار.
- CE 0120: تطابق با مقررات ایمنی اتحادیه اروپا برای تجهیزات حمایتی.
هارنس‌هایی که هر سه تأییدیه را دارند، گزینه‌ای ایده‌آل برای فعالیت‌های کوهنوردی فنی هستند. در محیط‌های صنعتی یا کار در ارتفاع، استانداردهای ANSI و CSA اهمیت پیدا می‌کنند.
طول عمر و نگهداری هارنس کوهنوردی
طول عمر مفید هارنس بسته به میزان استفاده، نوع فعالیت و شرایط نگهداری ۵ تا ۸ سال تخمین زده می‌شود. هارنس‌هایی که در معرض نور مستقیم خورشید، رطوبت بالا یا مواد شیمیایی خورنده قرار می‌گیرند، سریع‌تر فرسوده می‌شوند. توصیه می‌شود هارنس را در محیطی خشک و دور از نور مستقیم نگهداری کنید.
بازرسی دوره‌ای هارنس قبل از هر استفاده الزامی است. هرگونه پارگی، ساییدگی، دوخت‌های فرسوده یا آسیب به سگک‌ها نشان‌دهنده نیاز به بازنشستگی هارنس است. در صورت وقوع سقوط شدید، حتی اگر هارنس ظاهراً سالم باشد، باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد و در صورت شک، تعویض شود.
برای اطلاعات کامل درباره استانداردها، طول عمر، روش‌های نگهداری و انتخاب هارنس مناسب، نظرتان را به راهنمای جامع هارنس کوهنوردی جلب می‌کنم.
جمع‌بندی
انتخاب هارنس مناسب تأثیر زیادی بر ایمنی و راحتی در فعالیت‌های کوهنوردی دارد. یک هارنس آل‌روندر باکیفیت برای بیشتر فعالیت‌ها پاسخ‌گو خواهد بود، اما برای شرایط خاص، هارنس‌های تخصصی امکانات بیشتری را ارائه می‌دهند. در این مطلب، دسته‌بندی انواع هارنس بر اساس کاربری را بررسی کردیم تا راهنمایی مناسبی برای انتخاب مدل ایده‌آل ارائه دهیم.
در مطلب بعدی، به نکات کلیدی برای انتخاب و خرید هارنس مناسب خواهیم پرداخت تا بسته به نیاز و نوع فعالیت، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
گردآوری و تدوین: امیر سعید احمدی
