انواع کفش‌ها و پوتین‌های کوهنوردی، یکی از مهم‌ترین تجهیزات برای کوهنوردان، کوه‌پیمایان و طبیعت‌گردان در تمامی سطوح تجربی هستند. این کفش‌ها با طراحی ویژه برای فعالیت در محیط‌های ناهموار٫ خشن و متغیر کوهستان ساخته شده‌اند و نقش مهمی در ایمنی، راحتی و بهبود عملکرد فرد در شرایط دشوار ایفا می‌کنند. جمله معروف “پا قلب دوم کوه‌نورد است” به‌خوبی اهمیت این ابزار حیاتی را توصیف می‌کند.
در ادامه، به بررسی انواع کفش‌ها و پوتین‌های مخصوص فعالیت‌های کوهستانی بر اساس نوع فعالیت خواهیم پرداخت،
آنچه در این مقاله خواهیم خواند:
ویژگیهای مشترک پوتین‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی
فعالیت‌های گوناگون در کوهستان، از جمله کوهنوردی، کوهپیمایی، سنگ‌نوردی، صخره‌نوردی، دیواره‌نوردی، یخنوردی، غار و دره‌نوردی، دوی کوهستان، صعودهای بلند و اکسپدیشن، نیازمند کفش‌هایی با طراحی ویژه و متناسب با نوع فعالیت و شرایط محیطی هستند.
انتخاب کفش مناسب علاوه بر افزایش راحتی و بهره‌وری، ایمنی فردی و تیمی را نیز تضمین می‌کند. همان‌طور که در مطلب “انواع دسته‌بندی کفش‌ها و پوتین‌های کوهستان و ویژگیهای مشترک آن‌ها“ اشاره شد، یافتن پوتینی که همه این نیازها را برآورده کند چالش‌برانگیز است، اما بسیاری از پوتین‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی ویژگیهای مشترکی دارند که استفاده از آن‌ها را در شرایط مختلف امکان‌پذیر می‌سازد.
ساق بلند این پوتین‌ها از مچ پا محافظت می‌کند و بندهای قابل تنظیم، تناسب و ایمنی را افزایش می‌دهند. زیره محکم و انعطاف‌پذیر تعادل را بهبود داده و خستگی پا را کاهش می‌دهد، درحالی‌که لایه کاهش ضربه، فشار وارده را جذب می‌کند. رویه ضدآب و تنفس‌پذیر پاها را خشک نگه می‌دارد و زبانه متصل از ورود گل‌ولای جلوگیری می‌کند. همچنین، کفی‌های قابل تعویض، محافظ لاستیکی ضدسایش و قلاب‌های نگهدارنده بند، دوام و کارایی این کفش‌ها را افزایش می‌دهند و آن‌ها را به انتخابی ایده‌آل برای چالش‌های کوهستانی تبدیل می‌کنند.
دسته‌بندی پوتین‌های کوهنوردی بر اساس نوع فعالیت
با پیشرفت تکنولوژی در تولید منسوجات و تجهیزات کوهنوردی، پوتین‌های کوهنوردی نیز تغییرات چشمگیری را تجربه کرده‌اند. امروزه شباهت ویژگیهای پوتین‌های کوهپیمایی و کوهنوردی انتخاب گزینه مناسب را به چالشی جدی برای خریداران تبدیل کرده است.
کفش‌ها و پوتین‌های کوهستان بر اساس شاخص‌هایی مانند نوع فعالیت، سطح فنی و شرایط محیطی به روش‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. رایج‌ترین این روش‌ها شامل:
- دسته‌بندی بر اساس نوع فعالیت: مناسب راه‌پیمایی، کوهپیمایی، یخنوردی و اکسپدیشن.
- کلاس‌بندی مایندل آلپاین (A تا D): بر اساس سختی و نوع فعالیت.
- دسته‌بندی بر اساس نوع پوشش: شامل مدلهای تک‌پوش و چندپوش.
- دسته‌بندی بر اساس نوع اتصال کرامپون: برای کفشهای نیمه‌اتوماتیک و تمام‌اتوماتیک.
این دسته‌بندی‌ها انتخاب کفش مناسب را آسان کرده و ایمنی و راحتی بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند. برای اطلاعات بیشتر، مطلب “انواع دسته‌بندی کفش‌ها و پوتین‌های کوهستان و ویژگیهای مشترک آن‌ها“ را پیشنهاد می‌کنم.
انواع کفش‌ها و پوتین‌های کوهنوردی
در این بخش کفش‌ها و پوتین‌های کوهستانی را بررسی می‌کنیم که برای فعالیت‌های متنوع در محیط‌های کوهستانی طراحی شده‌اند. پوتین‌ها (Boots) با ساق بلند، استحکام بیشتر و قابلیت اتصال کرامپون، مناسب فعالیت‌های سنگین مانند کوهنوردی و اکسپدیشن هستند. کفش‌ها (Shoes) با وزن کمتر و انعطاف‌پذیری بالا، برای فعالیت‌های سبک‌تر مانند اپروچ، دوی کوهستان و سنگ‌نوردی ایده‌آل‌اند. هرکدام با ویژگیهای خاص خود، نیازهای متنوع کاربران در محیط‌های کوهستانی را برآورده می‌کنند.
کفشهای لایف‌استایل (Life Style)
بسیاری از کوهنوردان و کوه‌پیمایان تمایل دارند سبک زندگی کوهستانی خود را در زندگی روزمره حفظ کنند. به همین منظور، کفش‌هایی عمدتاً در کلاس A طراحی شده‌اند که برای استفاده روزمره و طبیعت‌گردی‌های کوتاه در پارک‌های طبیعی مناسب هستند. این کفش‌ها با ظاهر جذاب، راحتی بالا و وزن سبک شناخته می‌شوند، اما برای مسیرهای فنی و فعالیت‌های جدی کوهنوردی مناسب نیستند.
کفشهای اپروچ (Approach Shoes)
این کفش‌ها که عمدتاً در کلاس A و گاهی B قرار می‌گیرند، برای دسترسی به دامنه‌ها، پای مسیرهای سنگ‌نوردی و کمپ‌های پایه صعودهای فنی طراحی شده‌اند. زیره لاستیکی چسبنده و ساختار محکم آن‌ها عبور از دامنه‌ها، رودخانه‌ها و مسیرهای منتهی به دیواره‌های سنگی را آسان می‌کند، اما به دلیل وزن سبک و طراحی خاص، برای حمل بار سنگین یا فعالیت‌های فنی طولانی مناسب نیستند.
کفشهای دوی کوهستانی (Trail Running Shoes)
این کفش‌ها که عمدتاً در کلاس A قرار می‌گیرند، با طراحی متنوعی شامل ساق کوتاه یا بلند، زیره‌های ضربه‌گیر و رویه‌های ضدآب و تنفس‌پذیر برای انواع دوی کوهستان در فصول مختلف تولید می‌شوند. وزن سبک، زیره انعطاف‌پذیر و خاصیت ضربه‌گیری از ویژگیهای برجسته آن‌هاست. با این حال، برای پیمایش‌های طولانی با کوله‌کشی سنگین یا شرایط فنی چالشی مناسب نیستند.
پوتین‌های راه‌پیمایی (Hiking Boots)
این پوتین‌ها که در کلاس B کفشهای طبیعت‌گردی قرار می‌گیرند، برای پیاده‌روی در مسیرهای ساده، پاکوب‌ها و تپه‌ها طراحی شده‌اند و طیف وسیعی از نیازهای طبیعت‌گردان را در مسیرهای کم‌شیب تا طولانی پوشش می‌دهند. رویه مستحکم، ضدآب و دارای غشای تنفس‌پذیر از ویژگیهای بارز آن‌ها است. بندهای قابل تنظیم از پنجه تا مچ پا تناسب بهتر و راحتی بیشتری را فراهم می‌کنند، و زیره انعطاف‌پذیر آن‌ها برای مسیرهای ساده و نیمه‌چالش‌برانگیز ایده‌آل است. این پوتین‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
پوتین‌های راه‌پیمایی سبک
این مدل‌ها برای مسیرهای ساده، پیاده‌روی‌های تفریحی و طبیعت‌گردی‌های روزانه طراحی شده‌اند. زیره انعطاف‌پذیر آن‌ها راحتی بیشتری را فراهم می‌کند، اما برای مقابله با ضربات شدید و شرایط دشوار محیطی مقاومت کافی ندارند. ساق بلندتر این پوتین‌ها در مقایسه با کفشهای اپروچ، همراه با وزن سبک، آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای پیمایش در مسیرهای جنگلی و پارک‌های طبیعی تبدیل کرده است.
پوتین‌های راه‌پیمایی بلند
این مدل‌ها با ساختاری محکم‌تر برای سفرهای یک تا چندروزه و حمل کوله طراحی شده‌اند. رویه مستحکم و ضدآب، همراه با غشای تنفس‌پذیر، پایداری و حفاظت قابل‌توجهی را فراهم می‌کند. این پوتین‌ها معمولاً با کرامپون‌های سبدی سازگار بوده و برای مسیرهای پاکوب، ویافریتا و مسیرهای نیمه‌چالش‌برانگیز مناسب هستند. مقاومت بالا در برابر ضربات و شرایط دشوار محیطی، این مدل‌ها را به انتخابی ایده‌آل برای طبیعت‌گردان باتجربه تبدیل کرده است.
پوتین‌های کوهپیمایی (Trekking Boots)
اغلب پوتین‌هایی که در دسترس عموم قرار دارند، در کلاس B پلاس و C دسته‌بندی می‌شوند. این پوتین‌ها برای فعالیت‌های یک تا چندروزه همراه با کوله‌کشی طراحی شده‌اند و طیف وسیعی از نیازهای طبیعت‌گردان و کوه‌پیمایان را برآورده می‌کنند. مرز میان پوتین‌های کوهپیمایی و راه‌پیمایی در برخی موارد بسیار کمرنگ است، زیرا ویژگیهای مشترکی دارند. این پوتین‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
پوتین‌های کوهپیمایی سه‌فصل
این مدل‌ها برای استفاده در سه فصل سال طراحی شده‌اند و گزینه‌ای ایده‌آل برای پیمایش در مسیرهای ساده تا چالشی محسوب می‌شوند، چه با کوله‌های سبک و چه سنگین. از ویژگیهای برجسته این پوتین‌ها می‌توان به ساق بلندتر برای حمایت بیشتر از مچ پا، زیره محکم با قابلیت جذب ضربه، رویه ضدآب مجهز به غشای تنفس‌پذیر و بندهای قابل تنظیم برای تناسب بهتر اشاره کرد. این مدل‌ها برای مسیرهای ناهموار طراحی شده‌اند و امکان نصب کرامپون‌های سبدی و ژله‌ای را نیز فراهم می‌کنند.
پوتین‌های کوهپیمایی زمستانی
این دسته از پوتین‌ها به‌طور ویژه برای پیمایش‌های زمستانی در ارتفاعات و دامنه‌های کوهستانی با مسیرها و پاکوب‌های مشخص طراحی شده‌اند و در شرایط سخت زمستانی عملکرد بسیار مطلوبی دارند. از ویژگیهای برجسته این مدل‌ها می‌توان به رویه مقاوم در برابر عوامل محیطی، غشای تنفس‌پذیر و لایه عایق گرمایشی اشاره کرد. زیره محکم و ساق بلندتر این پوتین‌ها، که تا بالای قوزک پا را پوشش می‌دهد، ایمنی و پایداری بیشتری در مسیرهای برفی فراهم می‌کند. نوار حفاظتی دورتادور پوتین، مقاومت آن را در برابر سایش و سرما افزایش داده و امکان استفاده از کرامپون‌های سبدی این پوتین‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای برنامه‌های کوهپیمایی زمستانی تبدیل کرده است.
پوتین‌های کوهنوردی (Mountaineering Boots)
پوتین‌های کوهنوردی بر اساس فصل و نوع فعالیت در کلاس‌های C و D دسته‌بندی شده و به‌طور خاص برای صعودهای فنی و طولانی‌مدت همراه با حمل کوله‌های سنگین طراحی شده‌اند. این پوتین‌ها با ساختاری مقاوم و سبک، رویه‌ای ضدآب و مقاوم در برابر سایش، و غشای تنفس‌پذیر، ایمنی و راحتی لازم را برای کوهنوردان در شرایط سخت فراهم می‌کنند. ساق بلند این پوتین‌ها، که با حداقل سه قلاب برای تنظیم بندها طراحی شده، مچ پا را در برابر آسیب و خستگی محافظت می‌کند. وجود لایه فایبرگلاس در کف پوتین، زیره ضخیم و قابل تعویض، و نوار لاستیکی محافظ دور پوتین، این مدل‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای شرایط متغیر آب‌وهوایی، برف و یخ تبدیل کرده است. این پوتین‌ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
پوتین‌های کوهنوردی سه‌فصل
این پوتین‌ها برای پیمایش‌های طولانی و صعودهای فنی در ارتفاعات بلند طراحی شده و مناسب استفاده در سه فصل سال هستند. از ویژگیهای برجسته آن‌ها می‌توان به قابلیت نصب کرامپون‌های نیمه‌اتوماتیک و گاهی تمام اتوماتیک اشاره کرد که امکان عبور ایمن از یخچال‌ها، برف‌چال‌ها و مسیرهای یخی بهاره را فراهم می‌کند. زیره مقاوم و گاهی قوس‌دار این پوتین‌ها تعادل بیشتری را در حین پیمایش ارائه می‌دهد و ساق بلند آن‌ها حفاظت بهتری از پاها فراهم می‌کند.
پوتین‌های تک‌پوش کوهنوردی
این پوتین‌ها برای صعودهای فنی زمستانی در ارتفاعات متوسط طراحی شده‌اند. رویه ضدآب و مقاوم در برابر برف، غشای حرارتی و تنفسی، و زیره مستحکم از ویژگیهای اصلی این پوتین‌ها است. این دسته که به‌عنوان پوتین‌های کوهنوردی سنگین نیز شناخته می‌شوند، برای صعودهای یخنوردی و پیمایش یخچالهای طبیعی طراحی شده‌اند و با کرامپون‌های تمام اتوماتیک کاملاً سازگار هستند. اغلب این پوتین‌ها در برنامه‌های یک‌روزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پوتین‌های اکسپدیشن (Expedition Boots)
پوتین‌های اکسپدیشن که در کلاس D دسته‌بندی می‌شوند، برای صعودهای دشوار، طولانی‌مدت و محیط‌های بسیار سرد و چالش‌برانگیز طراحی شده‌اند. این پوتین‌ها با ساختار چندپوش، مجهز به لایه‌های عایق گرمایشی هستند که پاها را در برابر دماهای بسیار پایین محافظت می‌کنند. ویژگیهای بارز این پوتین‌ها شامل سازگاری کامل با کرامپون‌های اتوماتیک، زیره سخت، ساق بلند و محافظ لاستیکی دور پوتین است. این دسته از پوتین‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
پوتین‌های دوپوش
پوتین‌های دوپوش به‌طور ویژه برای صعودهای زمستانی در ارتفاعات بلند طراحی شده‌اند. این مدل‌ها دارای لایه داخلی عایق حرارتی از جنس نوپرن یا تینسولایت هستند که گرمای لازم را در دماهای پایین تأمین می‌کند. لایه بیرونی مقاوم این پوتین‌ها معمولاً شامل گتر نیمه‌بلند با سیستم تنظیم بند بوا یا گتر سرخود با زیپ است. زیره عاج‌دار این پوتین‌ها برای صعودهای زمستانی در ارتفاعات بالا، فعالیت‌های یخنوردی و صعودهای میکس مناسب است. سازگاری کامل با کرامپون‌های تمام اتوماتیک را دارند. این پوتین‌ها را به انتخابی مناسب برای برنامه‌های تا ارتفاع ۶۰۰۰ متری٫ یخنوردی٫ پیمایش یخچالهای طبیعی و شرایط سخت در زمستان هستند.
پوتین‌های سه‌پوش
پوتین‌های سه‌پوش به‌طور ویژه برای صعودهای بالای ۶۰۰۰ متر و شرایط و دمای بسیار منفی و متغیر و برای صعودهای طولانی‌مدت در مناطق مرتفع مانند هیمالیا و قره‌قروم ایده‌آل هستند. این پوتین‌ها دارای لایه‌های گرمایشی پیشرفته و گتر بسیار بلند سرخود هستند که از پاها در برابر سرمای شدید و رطوبت محافظت می‌کنند. زیره سخت و محافظ لاستیکی دور پوتین، پایداری و دوام بیشتری را در مسیرهای فنی و یخی فراهم می‌کند. این مدل‌ها کاملاً با کرامپون‌های اتوماتیک سازگار بوده. در بعضی از مدلهای جدید آن دارای سیستم گرمایشی هستند.
کفشهای سنگ‌نوردی و دیواره‌نوردی (Rock Climbing Shoes)
این دسته از کفش‌ها به‌طور ویژه برای سنگ‌نوردی، صخره‌نوردی و دیواره‌نوردی طراحی شده‌اند، جایی که دقت، چسبندگی و تماس دقیق با سطوح سنگی اهمیت دارد. این کفش‌ها معمولاً خارج از کلاس‌بندی A تا D قرار می‌گیرند و با زیره نازک و لاستیکی نرم خود، امکان چسبندگی عالی به سنگ و کنترل دقیق حرکت‌ها را فراهم می‌کنند. همچنین، نوار لاستیکی دور کفش، به‌ویژه برای گیرکردن پا در شکاف‌ها و افزایش دوام طراحی شده است. این کفش‌ها به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
کفشهای دیواره‌نوردی
این کفش‌ها برای صعودهای دیواره‌نوردی، مسیرهای چندطولی و صعودهای چندروزه طراحی شده‌اند. ساق بلند این مدل‌ها از مچ پا در برابر سایش و آسیب‌های محیطی محافظت کرده و راحتی بیشتری را در صعودهای طولانی فراهم می‌کند. این کفش‌ها برای صعودهای استقامتی و دیواره‌های بلند ایده‌آل هستند و پشتیبانی لازم برای پیمایش‌های طولانی را ارائه می‌دهند.
کتانی سنگ‌نوردی/صخره‌نوردی
این کتانی‌ها معمولاً ساق کوتاه‌تری دارند تا آزادی حرکت مچ پا افزایش یابد. طراحی آن‌ها برای سنگ‌نوردی در سالن‌ها و صعودهای صخره‌ای در طبیعت مناسب است. این کفش‌ها با انعطاف‌پذیری و چسبندگی بالا، برای انواع صعودهای فنی و چالش‌برانگیز مناسب هستند و به سه تیپ اصلی تقسیم می‌شوند:
- کتانی صعود تیپ خنثی (Neutral): طراحی شده با اولویت راحتی بیشتر نسبت به دقت.
- کتانی صعود تیپ میانه (Moderate): طراحی شده با اولویت دقت بیشتر نسبت به راحتی
- کتانی صعود تیپ پیشرفته (Aggressive): با انحناهای بالا طراحی شده برای اجرای حرکات پیچیده و دفیق.
پوتین‌های یخنوردی (Ice Climbing Boots)
پوتین‌های یخنوردی، در کلاس D دسته‌بندی شده و به‌طور اختصاصی برای یخنوردی، درای‌تولینگ و مسابقات طراحی شده‌اند. قابلیت اتصال مستقیم کرامپون‌های تخصصی به زیره سخت و غیرانعطاف‌پذیر، پایداری و کنترل عالی در سطوح یخی را تضمین می‌کند. طراحی محکم و ساق کوتاه تا قوزک پا، حفاظت و ایمنی لازم را در فعالیت‌های فنی فراهم می‌سازد.
برای بهینه‌سازی وزن و کارایی در صعودهای فنی، این پوتین‌ها فاقد لایه‌های عایق یا تنفسی هستند و تنها برای فعالیت‌های تخصصی یخنوردی و درای‌تولینگ مناسب‌اند. طراحی دقیق و تخصصی این پوتین‌ها آن‌ها را به انتخابی ایده‌آل برای صعودهای کوتاه و فنی در شرایط خاص تبدیل کرده است.
جمع‌بندی
پوتین‌های طبیعت‌گردی و کوهنوردی یکی از ضروری‌ترین تجهیزات برای فعالیت در محیط‌های طبیعی و کوهستانی محسوب می‌شوند. انتخاب صحیح این ابزار نه‌تنها ایمنی و راحتی، بلکه عملکرد بهینه فرد را در مسیرهای مختلف تضمین می‌کند.
شناخت دقیق دسته‌بندی‌ها، ویژگی‌ها و تطابق آن‌ها با شرایط محیطی و نوع فعالیت، کلید اصلی انتخابی بهینه و مؤثر است. از مدلهای سبک راه‌پیمایی گرفته تا پوتین‌های پیشرفته اکسپدیشن، هر نوع پوتین با طراحی منحصربه‌فرد خود، نیازهای متنوع کاربران را پوشش داده و تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش را برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان به ارمغان می‌آورد.
گردآوری و تدوین:امیر سعید احمدی
انواع دسته‌بندی کفش‌ها و پوتین‌های کوهستان و ویژگیهای مشترک آن‌ها
سپاس از مهر محبتتان و البته وقتی که در اختیار این مطلب قرار دادید. سلامت و شاد و موفق باشید.
عالی بود خدا قوت جامع و کامل